Yenidoğan bebeklerin yaşadığı gaz sorunu, anne babaların gaz çıkarma için masaj yapmalarını ve kolik denilen sorunla baş edebilmek için bazen sabahlamalarını gerektirebilir. Bebekler, anne karnındayken sadece kordonları aracılığıyla beslenirler. Dünyaya geldikten sonra ise anne sütüyle veya mama ile beslenmeye başladıklarından, mideleri ve bağırsakları aktif olarak çalışmaya başlar. Fakat birçok bebekte özellikle bağırsaklar henüz tüm işlevlerini yerine getirebilecek kadar gelişmemiştir. Bu nedenle birçok bebek, özellikle ilk üç ay boyunca gaz çıkaramama sorunu yaşamaktadır.
Bebeklerde gaz çıkarma yöntemlerini açıklamadan önce, bu sorun hakkında anne babaların bilmesi gereken bazı bilgiler paylaşmak istiyorum. Bebeklerin yaşadığı gaz problemi genellikle üç aya kadar sürer, bebeklerin büyük kısmında üç aydan sonra kendiliğinden kaybolmaya başlar. Bazı bebeklerde 5-6 aya kadar gaz sorunu devam edebilir. Özellikle erkek çocuklarda, kız çocuklara göre daha fazla gaz sorunu gözlemlenmektedir.
Bebeklerin gaz problemi, yalnızca bağırsaklarında biriken havayı atamamaları şeklinde olmaz. Bazen de beslenme sırasında yuttukları havayı geğirerek çıkaramadıkları için görülür. Bunun için beslenme sonrasında bebeğin mutlaka geğirmesi sağlanmalıdır. Aksi hâlde sadece gaz çıkarmasını beklemek doğru değildir, çocukta huzursuzluğun devam etmesine sebep olabilir.
Kolik adı verilen hastalık, çok bilinenin aksine bebeğin yalnızca gaz çıkaramamasından kaynaklanan bir huzursuzluk hâli değildir. Kolik, yenidoğan bebeğin gaz, uykuya dalamama, açlık, ağrılar vs. gibi birçok etkenin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan bir huzursuz bebek sendromudur. Yani gaz sorununu tek başına kolik kelimesiyle karşılamak doğru değildir. Ayrıca gaz çıkaramama sorunu, bebeklerin yaklaşık %80’inde az veya çok görülmektedir.
Bebeğin gazı varsa bacaklarını karnına doğru çekmeye çalışacaktır. Ayrıca ıkınmaya çalışırken yüzü moraracak, bu sırada ağlamaya başlayacaktır. Karnındaki gurultuları duymanız mümkündür. Aslında bu, bebeğinizin bağırsaklarının çalışmaya başladığını gösterdiği için güzel bir şeydir. Bebek her ağladığında gazı olduğunu düşünmek de doğru değildir, bu ağlamanın arkasında başka sebepler de yatabilir.
Bebeklerdeki gaz probleminin kaynağına inerek, gazın en aza indirgenmesi için yapılacak bazı şeyler vardır. Bunlardan en önemlisi annenin beslenirken gaz yapacak yiyecek ve içeceklerden kaçınmasıdır. Mesela turp, karnabahar, brokoli, kuru fasulye, kırmızı mercimek, portakal, greyfurt… gibi yiyecekleri emzirme döneminde gaz yapan yiyeceklerdir. Bebeğin rüzgara maruz kalması, terleyip tekrar üşümesi de bebeğin gazını arttırır. Ayrıca annenin yiyeceklerine kimyon atması, rezene çayı içmesi de bebeğin gazını kolayca atmasını sağlar. Ayrıca doktorların önerdiği bazı bitkisel ilaçlar da bu dönemi atlatmak için kullanılabilir.
Bebeklerde Gaz Çıkarma Yöntemleri
Bebeğin gazını çıkarmak için uygulanacak masaj tekniklerinde, öncelikle bilinmesi gerekir ki onlar da tıpkı büyükler gibi bir metabolizmaya sahiptir ve bağırsak hareketlerini hızlandırmak tıpkı büyüklerdeki gibidir. Öncelikle bebeğinizin karnını ellerinizle ovun, eğer şişkinlik fark ediyorsanız bebeğinizin bağırsaklarında gaz biriktiğini anlayabilirsiniz. Gaz çıkarma tekniklerini uygulamadan önce bebeğinizi sırt üstü yatırıp ona spor hareketleri yaptırın. Bacaklarını bisiklet sürer gibi hareket ettirin, kollarını yana doğru açıp göbeğinde birleştirin. Tüm bu hareketler, onun bağırsaklarını harekete geçirecektir. Sonra bilinen şu üç masaj tekniğinden etkili olanı uygulamaya çalışın:
1) Omzunuza yaslama: Bebeğin başı size dönük hâlde, kafasını omzunuza dayayın. Bir kolunuzla onun poposuna destek olurken, diğer elinizle onun sırtını sıvazlamaya başlayın. Ara sıra kulunçlarının arasından aşağı doğru hafif hafif vurun. Muhtemelen dizlerini yukarı doğru çekecektir. Ara sıra bacaklarını açması ve gaz çıkarması için diğer kolunuza alır gibi yaparak pozisyon değiştirin. Bu şekilde özellikle beslenmeden sonra geğirme ihtiyacını karşılayacaktır.
2) Dizinize yüz üstü yatırma: Bebekler ilk haftalarda kafasını direyemediği için yüz üstü yatırılırken kontrollü olunmalıdır. Bebeği dizinize veya herhangi bir düz zemine, yüzü yastığa veya dizinize gelecek şekilde yatırın. Kıvranır gibi yapmasına aldırmadan sırtına küçük masaj hareketleri yapın. Özellikle bağırsaklarının olduğu belin üst kısmındaki boşluğu ovalayın. Bir süre sonra gaz çıkarmaya başlayacaktır.
3) Oturur pozisyona getirerek: Bebekler 6 aydan önce oturamaz diye bir kural yoktur. Bebekler doğdukları günden itibaren oturma pozisyonunda durabilirler. Bebeğinizi kucağınıza alın, yüzü karşıya bakacak şekilde bel hizanıza kadar indirin. Bir elinizle onun midesine baskı uygulayacak ve göğüs kafesini saracak şekilde tutun. Poposunu bacağınıza veya göbek kısmınıza yaslayın. Diğer elinizle de bebeğin sırtına küçük masaj ve vurma hareketleri yapın.
Orkun KUTLU
