“Çocukluğuma ait ilk hatırladığım şey mektebe gitmek meselesine dairdir. Bundan dolayı annemle babam arasında şiddetli bir mücadele vardı. Annem, ilahilerle mektebe başlamamı ve mahalle mektebine gitmemi istiyordu. Gümrük İdaresi’nde memur olan babam, o zaman yeni açılan Şemsi Efendi’nin mektebine devam etmemi ve yeni usul üzere okumama taraftardı. Nihayet babam işi mahirane bir surette halletti. Evvela alışılmış törenler ile annemin gönlü yapılmış oldu. Birkaç gün sonra da mahalle mektebinden çıktım. Şemsi Efendi’nin mektebine kaydedildim.”
İşte Atatürk, kendi çocukluğunu yukarıdaki sözlerle böyle anlatıyor. Atatürk’ün çocukluk yıllarına dair anıları pek bilinmese de onun çocukluk arkadaşı Asaf İlbay’ın anlatımıyla bir anısını bulduk. Sokakta birdirbir oynayan Asaf İlbay 11-12 yaşlarında ki Mustafa Kemal’in kendilerine hiç katılmadığını ama oyunu izlemeyi çok sevdiğini söyledi.
Hele birde aramızdan biri düşerse keyfine diyecek yoktu. Bu oyunda biri eğilir ve başını öne eğer diğerleri ise onun üzerinden atlardı. Bir gün Asaf İlbay ve arkadaşları Atatürk’ü oyuna katmak için yaka paça yakaladılar. Atatürk eğilme sırası kendine geldiğinde ben eğilmem dedi ve dimdik durdu. Atlarsanız böyle atlayın dedi. Arkadaşları ve Asaf İlbay ne kadar ısrar etse de Atatürk yinede eğilmedi.
Atatürk’ün çocukluk anılarından bir diğeri de şöyledir; Şemsi Paşa mektebinde eğitim gören Atatürk Beden Eğitimi dersinde koşu yarışına katıldı. Bu yarışta birinci gelecek kişi okullar arası yapılacak koşu yarışmasında mektebi temsil edecekti. Öğretmen okulun etrafında iki tur atıp buraya ilk gelen birinci olacak dedi.
Daha sonra yarışın başlamasıyla Atatürk ilk turu birinci bitirdi ve ikinci turun sonlarına kadar güçlü adımlarla koştu. Ancak gözü birden yanında uçmaya çalışan küçük kuşa takıldı. Onun bir kedi tarafından yenilebileceğini düşünen Mustafa Kemal yarışı bırakarak kuşu minik avuçlarına aldı. Yarışı yürüyerek ve sonuncu bitiren Mustafa Kemal kuşu kurtarmanın verdiği mutluluğu yaşıyordu.
Derken yarışmayı birinci bitiren çocuk: “Öğretmenim Mustafa kuşu almak için durdu ve yarışı bıraktı. O benden çok hızlı koşar bizim okulumuzu daha iyi temsil eder demesiyle öğretmen bu yarışın birincisi Mustafa Kemal’dir.” Bu sözü duyan Mustafa Kemal Atatürk ikinci bir sevinç yaşadı. Katıldığı okullar arası yarışmada birinci olan Mustafa Kemal Selanik Kupası’nı kazandı.