Komadan Çince Konuşarak Uyandı!
Tarih: 16 Şubat 2016 | Bölüm: Dilbilim | Yorumlar: 1 Yorum var.
Başlıkta okuduğunuz gerçekten ilginç olan bu haber üzerinde dil bilimsel bir inceleme yapmaya çalışacağız. Öncelikle haberi kısaca özetleyelim: Avustralyada yaşayan 22 yaşındaki Benjamin McMahon adındaki bir genç, bir trafik kazası geçiriyor. Anadili İngilizce olan bu genç, yaklaşık on gün komada kalıyor. Komadan uyandığında oldukça akıcı ve güzel bir şekilde Çince konuşmaya başlayan genç, daha ilginç bir şekilde anadilini unutuyor!
“Bu nasıl olur? Kesinlikle yalan haber!” sözlerini içinizden geçirdiğinizi tahmin edebiliyorum. Aslında ilk bakışta gerçekten imkânsız gibi bir olay. Fakat olayın ayrıntılarını inceleyince, aslında bu olayın gerçekleşmesi mümkün. Zira geçmiş yıllarda buna benzer başka haberler de okumuştuk. 25 yıl İngilizce öğretmenliği yapan 64 yaşındaki bir Amerikalının, komadan anadilini tamamen unutup İsveççe konuşarak uyanması gibi.
Haber olan tüm olayların ortak bir yönü var: Bu kişiler hayatlarının bir döneminde, uyandıkları dille az ya da çok meşgul olmuş, çevresinde o dili konuşan insanlar olmuş veya o ülkelerde çok kısa da olsa zaman geçirmiş. Yani beyin, gerek bilinçli gerekse de gizil olarak bu dillere aşinalık kazanmış. Mesela Avustralyalı genç lise yıllarında Çince öğrenmek istemiş; fakat pek başarılı olamamış. Doğru düzgün cümle bile kuramıyormuş. Aynı şekilde İsveççe konuşarak uyanan Amerikalı, üç ay kadar İsveç’te yaşamış; fakat oranın dilini bir türlü öğrenememiş.
Türkçede Anlam Olayları / Değişmeleri
Tarih: 10 Şubat 2016 | Bölüm: Dil Bilimi | Yorumlar: 1 Yorum var.
Türk dilinde anlam olayları “kelimelerin bağlı bulundukları kavramların ve gösterdikleri anlamların zamanla ve çeşitli sebeplerle değişmeleri olayı” olarak tanımlanmaktadır. Sözcüklerin çeşitli nedenlerle bilinen ilk anlamlarından uzaklaşarak daha genel, özel veya farklı bir kavramı karşılar hâle gelmeleri ses olaylarının sonucudur.
Sözcükler, toplumun dilinde şekillenen canlı varlıklar olduğundan çok uzun zaman içerisinde de olsa kendi anlamlarından uzaklaşabilirler. Bu değişmelerin iç ve dış nedenleri olabilir. Sözcüğün farklı biçimlerde kullanılmaya açık, esnek bir yapısının olması, onun iç yapısından kaynaklanan bir anlam olayı ortaya çıkaracaktır. Toplumun algısı, teknolojik gelişmeler ve insanların üst düzey bilişsel edimlerini ifade etme süreçlerinde bazı sözcükleri kendi anlamlarının dışında –bu mecaz veya yan anlamından uzaklaştırarak da olabilir– kullanmalarıyla ortaya çıkacak anlam olayları ise, dış nedenlerden kaynaklanmaktadır.
Anlam olayları; anlam kayması, anlam daralması, anlam genişlemesi, anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi ve anlam değişmesini kapsayan; ancak çok uzun zaman içerisinde gerçekleşme imkânı bulduğu için art zamanlı incelemeyle ortaya çıkarılabilecek genel bir terimdir. Terimler arasındaki benzerlik ve farklar, başlıklar altında açıklanmıştır.
Kavram Nedir?
Tarih: 9 Şubat 2016 | Bölüm: Dil Bilimi | Yorumlar: 5 Yorum var.
Evrendeki nesne, olgu ve olayları ifade etmek için kullanılan, bir araya gelerek cümleleri ve bildirişimi sağlayan dilsel gösterenlere sözcük denilmektedir. Sözcükler, zihnimizde bir kavramı oluşturma görevi taşıyan ve oluşan tasarım / çağrışımlarla anlamlandırma sürecini başlatan ögelerdir. Sözcüğün eş anlamlısı olan kelimeyi Zeynep Korkmaz “Kelimeler, bir veya birden çok heceli ses öbeklerinden oluşan ve tek başlarına zihindeki belirli kavramlara karşılık olan somut veya soyut söz kalıplarıdır; somut ve soyut kavramlar arasında ilişki kuran dil birimleridir.” olarak tanımlamaktadır. Türk Dil Kurumunun Türkçe Sözlük’ünde “Anlamlı ses veya ses birliği, söz, sözcük.” (TDK, 2009 : 130) olarak tanımlanan sözcükler, anlamayı sağlayan kavramları karşılamaları yönüyle dilin belkemiği olarak kabul edilmelidir.
“Genel anlamda kavram, insan zihninde anlamlanan, farklı obje ve olguların değişebilen ortak özelliklerini temsil eden bir bilgi formu / yapısıdır.” Sözcükler, bir gösteren göreviyle nesne ve olguların zihinde tasarımlarının oluşmasını sağlayan çağrışımlar yaratırlar. İşte olayları, durumları, varlıkları… anlamlandırırken önceki öğrenmelerimizin etkisiyle ortaya çıkan bilişsel belirtiler kavram dünyasına aittir.