Divanü Lügatit Türk’ün Özellikleri
Tarih: 22 Eylül 2015 | Bölüm: Divanü Lügatit Türk | Yorumlar: 2 Yorum var.
Divanü Lügatit Türk hakkında bilgiler edineceğiniz; Divanı Lügatit Türk’ün özelliklerini, yazıldığı tarihi ve yazarı olan Kaşgarlı Mahmut ile ilgili ayrıntılı bilgi edinebileceğiniz bu yazımızda Karahanlı dönemi Türk edebiyatına ait olan muazzam eser tanıtılmaktadır. Bu eser Türk dili, kültürü ve tarihi açısından taşıdığı önem açısından edebiyatımızda tektir.
Aşağıda sıralanan bilgiler divan üzerinde en kapsamlı çalışmayı yapan Besim Atalay’ın “Divânü Lügât-it Türk” adlı eserinden ve Yavuz Tanyeri’nin “Türkmen Türkçesinin Divanü Lügat-it Türk’ün Söz Varlığı Açısından Karşılaştırılması” adlı yüksek lisans tezinden alınmıştır. Divanü Lügat-it Türk’ün ayrıntılı açıklamasına geçmeden önce, kısaca özelliklerini öncelikle sizlerle paylaşalım:
– Kaşgarlı Mahmut tarafından 1074 yılında yazılmış ve Bağdat halifesine sunulmuştur.
– Eser tam anlamıyla bir sözlüktür, Türkçe kelimelerin anlamları bulunmaktadır.
– Divan, Türkçenin gücünü göstermek ve Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmıştır.
– Eser, Karahanlı dönemine aittir ve Karahanlı Türkçesiyle yazılmıştır.
– Kaşgarlı Mahmut, bu eseri yazmak için dünyanın dört bir yanındaki Türk toplulukları gezmiştir.
– Ali Emiri tarafından tesadüfen bulunmuş ve üzerinde birçok çalışma yapılmıştır.
– Eserde ayrıca Türk kültürüne ve tarihine ait bilgiler de bulunmaktadır.
Özet Nedir? / Nasıl Çıkarılır?
Tarih: 21 Eylül 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 13 Yorum var.
Okuduğunuz metnin veya kitabın iyi bir özetini çıkarmak, kuşkusuz bazı şeylere dikkat etmenizle mümkündür. Özet çıkarma, her ne kadar ilkokul öğrencilerine bile verilen bir ödev / görev olsa da, aslında beynin analiz ve sentez yeteneğini kullanmayı gerektiren önemli bir iştir. Bunun için özet çıkarmada sorun yaşayan veya daha iyi bir özet çıkarmak için tavsiyelere ihtiyacı olan arkadaşlarımıza böyle bir yazı hazırlama ihtiyacı duyduk.
Özet kelimesi, “Bir yazı veya sözün anlamını daha kısa ve özlü biçimde veren yazı veya söz, hülasa, fezleke, ekspoze” şeklinde tanımlanır. Bu kelimenin etimolojik yapısına bakacak olursak, “öz” kelimesinden geldiğini söyleyebiliriz. Yani özlü yazı, yazının en öz hâli biçiminde düşünebiliriz. Bunun için özetler kısa, anlaşılır ve özlü olmalıdır. 150 sayfalık bir romanı, bazen bir paragrafta bazen ise üç sayfada özetlenmeniz istenebilir. Böyle bir durumda, özeti ana hatlarıyla özetlemek marifet gerektirdiği kadar, bazı ilkelere dikkat edildiği sürece hiç de zor değildir.
Özet çıkaracağınız metnin türüne ve uzunluğuna bağlı olarak dikkat etmeniz gereken şeyler değişebilir. Fakat aşağıda sıralayacağımız basit hatırlatmalar, her türlü metnin özetini çıkarırken işinizi kolaylaştıracaktır. Bunun için iyi bir özet çıkarmaya, aşağıda sıralanan adımları yerine getirerek başlayabilirsiniz:
Vitesi Boşa Atmak ve Yakıt Tasarrufu
Tarih: 19 Eylül 2015 | Bölüm: Bilgisaçar | Yorumlar: 6 Yorum var.
Vitesi boşa atmak yakıt tasarrufu sağlar mı? Vitesi boşa atmanın zararları nelerdir? Boş viteste araba daha az mı yakıt harcar? Bu sorular sıkça merak edilir. Dünyanın en pahalı benzinini kullanan bir ülkede yaşadığımız için yakıt tasarrufu yapmak, Türk şoförü için çok önemlidir. Bunun için çeşitli yöntemler vardır; fakat toplumda en yaygın olanı “Vitesi boşa atınca araba yakıt harcamaz.” efsanesidir.
Efsane diyoruz; çünkü dedikodu nevinden bilgiler toplumda çok çabuk yayılır, efsaneleşir. Hâlbuki bilimsel gerçekler, bu efsanelerin anlattıklarından farklıdır. Gerek otomotiv mühendislerinin, gerek araç incelemesi yapan amatör / profesyonel kişilerin ulaştıkları sonuçlara göre vitesi boşa atmak beklenildiği gibi yakıt tasarrufu sağlamadığı gibi, fazla yakıt tüketimine bile neden olabiliyor.
Genellikle eğimli yollarda, yokuş aşağı giderken “Boşa atalım, kendi hızlıyla ne kadar giderse o kadar yolu bedavaya gitmiş oluruz.” düşüncesi belirir Türk insanının aklında. Fakat vitesi boşa atmak hem arabanıza zarar verir hem de aracınızın daha çok yakıt tüketmesine neden olur. Şimdi vitesi boşa atmanın zararlarını başlıklar hâlinde anlatmaya çalışalım:
Özne Nasıl Bulunur?
Tarih: 18 Eylül 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 5 Yorum var.
Özne nasıl bulunur, gerçek, gizli ve sözde özneyi cümlenin öğelerini bulurken hangi sorularla buluruz gibi soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz. Cümlenin öğelerinden özne, sık sık nesne ile karıştırılır. Ayrıca üç çeşit öznenin olması ve öznelerin bazen kelime gruplarından oluşması, öznenin bulunmasını zorlaştırabilir. Fakat küçük bir dikkatle cümlenin öğelerinden özneyi kolayca bulabiliriz.
Bir cümlenin öznesini bulmak için, öncelikle yüklemin bulunmuş olması gerekir. Çünkü yüklem, cümlenin temel öğesidir. Yüklemi bulduktan sonra yapılacak iş, “yüklemin ifade ettiği eylemi, hareketi, işi yapan kim veya kimlerdir?” sorusunun cevabını aramaktır. Cümlede özneyi bulduran iki soru vardır: “KİM?” ve “NE?”. Bu soruların gerçek, gizli veya sözde özneyi buldurabileceği akılda tutularak aşağıdaki örnek üzerinde inceleme yapalım:
“Deniz, bana her zamankinden daha tuzlu geldi.” cümlesinin öznesini bulmaya çalışalım. Öncelikle yüklemi belirliyoruz. “Yüklem nasıl bulunur?” konumuzda anlatılanların yardımıyla cümlenin yükleminin “geldi” çekimli fiili olduğunu anlıyoruz. Şimdi yükleme soruyoruz: “Tuzlu gelen, gelme işini yapan kim / ne?” Ve sorunun cevabının “deniz” olduğunu kolayca buluyoruz. O hâlde cümlenin öznesi “deniz” kelimesidir.