Kurallı ve Devrik Cümleler
Tarih: 11 Şubat 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 26 Yorum var.
Kurallı ve devrik cümle nedir, yüklemin yerine göre cümle türleri örnekleri ile ilgili hazırladığımız bu yazımız, cümlenin temel öğesi olan yüklemin konumuna göre yapılan bir sınıflandırmayı ifade etmektedir. Cümledeki yargıyı üzerinde toplayan yüklem cümlenin genellikle sonunda olmakla birlikte, başında veya ortasında da kullanılabilir. İşte bu duruma göre cümlenin özelliğini “kurallı” veya “devrik” olarak nitelendirmek mümkündür.
Türkçe Ural – Altay dil ailesine mensup olduğu için “özne + tümleç + yüklem” şeklinde bir cümle yapısına sahiptir. Yani Türkçede yüklemlerin, cümlenin en sonunda bulunması gerekir. Bu Türkçenin gramer özelliği olmakla birlikte, bir kuraldır. Bunun için yüklemi sonda olan cümlelere “kurallı cümle” denilmektedir. Fakat bazen söyleyiş farklılığı yaratmak, şiirsel ifadeler oluşturmak gibi nedenlerle bazen de farkında olmadan yüklemi cümlenin başında veya ortasında kullanabiliriz. İşte bu şekilde yüklemin sonda olmadığı cümlelere “devrik cümle” (kuralsız cümle) denilmektedir.
Yukarıdaki açıklamadan anlaşılacağı üzere, Türkçede bir cümlenin kurallı olabilmesinin tek şartı “yüklemin sonda olması“dır. Yüklemin sonda olmaması durumunda ise o cümle kesinlikle devrik olarak kabul edilir. Yüklem cümlenin sonu dışında, nerede bulunursa bulunsun o cümlelere kuralsız (devrik) cümle denilir. Aklınıza “Yüklemi olmayan cümleler nasıl adlandırılır?” gibi bir soru gelmiş olabilir. İşte tam da böyle yüklemi olmayan veya gösterilmeyen cümleler için “eksiltili cümle” terimi kullanılır.
Paragraf Soruları Nasıl Çözülür?
Tarih: 9 Şubat 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 8 Yorum var.
Teog, Ygs, Lys, Ales ve Kpss Türkçe ve edebiyat paragraf sorularının çözümü, paragraf çözme teknikleri, nasıl çözülür, örnek çözümler üzerine hazırladığımız bu yazı ile, genellikle öğrencilerin korkulu rüyası olan paragraf sorularını nasıl en kısa yoldan çözebileceğinizi göstermeye çalışacağız. Uzun sorular, genellikle “Ben bunu okuyup anlayana kadar çok zaman kaybederim.” veya “Bu kadar uzun bir soruyu çözmem imkânsız.” gibi ön yargılar yüzünden en fazla boş bırakılan veya yanlış yapılan sorular olmaktadır. Hâlbuki paragraf sorularının çoğunun cevabı, kendi içerisindedir. Dikkatinizi arttırmak, paragrafın sizden istediği şeyi görmeye çalışmak, anahtar kelimelerin altını çizmek gibi aşağıda sıralayacağımız çok basit yöntemlerle paragraf sorularını “çantada keklik” sorular olarak görmeye başlayabilirsiniz.
Öncelikle gelin ön yargılarımızı yıkalım. Bir paragraf sorusunun tanımını, çok basit bir dille yapmaya çalışalım: “Çeşitli konularda bilgi veya yorum içeren bir metnin içeriğini, sınırlı veya genel anlamda değerlendirmeyi amaçlayan, okuduğunu anlama ve yorumlama becerisini ölçmeye yarayan soru türü.” Evet, tanıma göre bu soruların amacı, bizim okuduğumuzu anlama ve yorumlama düzeyimizi ölçmek. Yani birinci sınıftan beri öğretmenlerin ısrarla “Kitap okumayı ihmâl etmeyin!” uyarılarına kulak asanların başarılı olma ihtimâlinin yüksek olduğu soru tipi.
Genel ve Özel Anlam Nedir?
Tarih: 6 Şubat 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 15 Yorum var.
Genel ve özel anlam nedir, genel anlamlı ve özel anlamlı kelime örnekleri, cümleler ile ilgili konu anlatımını bulacağınız bu yazımız, sözcükte anlam konularından birini içermektedir. Genel ve özel anlam, kelimelerin kapsamı ile ilgili özelliklerini belirtmektedir. Yani bir kelimenin karşıladığı kavram alanının genişliği ve darlığını ifade etmektedir. Bunu aşağıdaki örneklerle daha iyi anlayacağınızı düşünüyoruz.
Bir kelime, birden çok türde varlığı veya kavramı karşılayacak bir anlama sahipse buna “genel anlamlı” kelime; yalnızca bir türde varlığı veya kavramı karşılayacak bir anlamı var ise de buna “özel anlamlı” kelime denir. Daha iyi bir tanımla; sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına “genel anlam“, o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da “özel anlam” denir. Tanımlardan anlaşılacağı üzere, bir kelimenin kapsamı daraldıkça özel anlamlı, kapsamı genişledikçe genel anlamlı olur.
“Evren” çok kapsamlı bir kelimedir; çünkü bütün gök varlıklarını kapsar. “Galaksi” ise evrenden daha özel bir kelimedir; çünkü o evrenin bir parçasıdır ve milyonlarca gezegeni kapsar. “Dünya” galaksinin bir parçasıdır ve ondan daha özel anlamlı bir varlığı ifade eder. “Türkiye” dünyadaki ülkelerden biri olduğu için, dünyaya göre daha özel anlamlıdır. Bunu böylece sürdürebiliriz. Bu sıralamaya göre;
“Evren -> Galaksi -> Dünya -> Türkiye -> Mersin -> Silifke”