Ettirgen ve Oldurgan Fiiller / Çatı Nedir?
Tarih: 15 Eylül 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 13 Yorum var.
Fiilde çatının nesnesine göre alt başlıklarından ettirgen ve oldurgan fiiller nedir, cümle örnekleri ile konu anlatımı sayesinde kolayca öğrenebilirsiniz. Bazı fiiller, geçişsiz iken bazı ekleri alarak geçişli hâle gelebilir. Bunlara “oldurgan” fiil denir. Bazı fiiller ise geçişli iken bazı ekleri alarak cümlede geçişsiz olarak kullanılabilir. İşte bunlara da “ettirgen” fiil denilmektedir.
Fiillerin ettirgen veya oldurgan çatılı olması için alması gereken ekler “-t, -Ir, -DIr” ekleridir. Bu ekleri “tırdır” olarak ezberleyebilirsiniz. Bu ekleri alan fiilin geçişlilik derecesi yükselir ve işin başkasına yaptırılması anlamı ortaya çıkarsa, o fiil “ettirgen” çatılı kabul edilir. Aynı ekleri alan fiil geçişsizken geçişli hâle gelirse, o fiil “oldurgan” çatılı kabul edilir.
Örnek: – Komik hareketleriyle hepimizi güldürdü. (oldurgan)
Açıklaması: Yukarıdaki fiili inceleyelim: “gül-” fiili normalde nesne alamayan bir fiildir. “Onu gülmek” şeklinde bir ifadenin anlamsız olmasından, bu fiilin nesne alamadığını anlayabiliriz. Fakat bu fiil, “-dür” ekini alarak, “güldür-” şekline gelmiştir ve son hâliyle “onu güldürmek” anlamlı olmaktadır. Yani bu fiil nesne alabilen bir fiil hâline gelmiştir. İşte nesne alamayan (geçişsiz) bir fiil, nesne alabilen (geçişli) bir fiile dönüştüğü için bu fiil oldurgan çatılıdır denir.