Tek Tırnak İşareti (‘) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 2 Yorum var.
1. Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için kullanılır.
Örnek: “Bir mısranın güzelliği veya sağlamlığı ancak kendisinden önceki ve sonraki mısralarla belli olabilir. Gerçi: ‘Varsın gönül aşkınla harap olsun efendim, ‘gibi bir başına bütün etkisi yaratan mısralar da vardır ama bunların başka mısraları aratmayışı da nihayet iki üç okuyuşu geçmez.” (Salâh Birsel)
Not: Doğrudan yapılan ve tek tırnak işareti ( ” ” ) içinde gösterilen sözlerin içinde başka bir alıntı söz daha varsa bu da tek tek tırnak işareti ( ‘ ‘ ) içinde verilir:
Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı.
“Atatürk henüz ‘Gazi Mustafa Kemal Paşa’ idi. Benden ona dair bir kitap için ön söz istemişlerdi.”
Uzun Çizgi / Konuşma Çizgisi (—)
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 97 Yorum var.
1. Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir. Karşılıklı konuşmalarda konuşmanın ve konuşmacının değiştiğini belirtmek için cümlelerin başında (satır başında) kullanılır.
Örnek: Bir hikâye müsveddesi, Panco ‘nun bir resmi, bir kalemi daha.
—Nüfus kâğıdın yok mu senin?
—Ne iş yaparsın?
—Yazı yazarım.
—Ne yazısı, kâtip misin?
—Kâtibim.
—Kimin yanında ?
—Kocaeli, İkbal ambarında (Sait Faik Abasıyanık).
Anjelik— (Anna ‘ya) Uyuyor musun kızım?
Anna — Seni rahatsız etmezsem azıcık dizinde yatayım valideciğim.
Anjelik— Yat kızım. (Koynundan kitabını çıkarıp mütalâaya başlar.)
(Recaizade Mahmut Ekrem).
Not: Konuşmalar uzun çizgi içinde verildiği zaman konuşma çizgisi kullanılmaz.
Eğik Çizgi (/) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 135 Yorum var.
1. Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur.
Örnek: Memleket isterim /Yaşamak sevmek gibi gönülden olsun; /Olursa bir şikâyet ölümden olsun. (Cahit Sıtkı Tarancı).
– Sarı Zeybek şu dağlara yaslanır, / Yağmur ya-ğar silahları ıslanır. / Bir gün olur deli gönül uslanır, / Yazık olsun telli doru şanına, / Eğil bir bak mor cepkenin kanma… (Türkü)
2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
Örnek: Laleli Sokak, 5/10 Kavaklıdere/ANKARA
3. Bir yazıda sözcüğün her iki anlama da gelebileceğini vurgulamak için kullanılır.
Örnek: Diyelim bazılarını da analar babalar bağırlarına basmışlardı, ama, ortada dönen para /sızlık göz önündeydi.
(Nezihe Meriç)
Parantez / Yay Ayraç “()”
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 58 Yorum var.
1. Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır.
Örnek: Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz (Nurullah Ataç).
– O kitabın çıkış tarihinde (1968) sen okuma yazma bilmiyordun.
Not: Yay ayraç içinde bulunan cümleler büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir. Ayrıca “yani” ile yapılan açıklamalar yay ayraç içine alınmaz.
Örnek: Babasından, yani okumasında büyük emeği geçen insandan daha ne isteyebilirdi ki?
2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
Örnek: Zîbâ Dudu (Habbe Kadın ‘a) — A dostlar, damat bey gelin hanımı görür görmez sevincinden bayıldı.
Müştak Bey —Hayır, sevincimden bayılmıyorum: kederimden yüreğime iniyor. (Şinasi)
3. Parantez içinde yazılan tam anlamlı bir cümle ise cümlenin sonundaki nokta, soru veya ünlem işareti parantezi kapamadan konur.
Örnek: Bugünkü medeniyet yolunda ilerleyişimiz (Daha önceki müslüman Türk medeniyetlerini düşünün.) pek de büyük bir ilerleme olmasa gerek.