Tezat – Karşıtlık Sanatı / Edebi Sanatlar
Tarih: 16 Ekim 2011 | Bölüm: Söz Sanatları | Yorumlar: 6 Yorum var.
Aralarında ilgiden dolayı, birbirine zıt kavramları bir arada kullanmaktır. Birbirine karşıt düşüncelerin, kavramların, duyguların bir arada kullanılmasıdır. İki karşıt düşüncenin bir arada söylenmesidir. Ancak “Gece uyurum, gündüz çalışırım.” demekle tezat sanatı olmaz. Gece ile gündüz zıt iki kavramdır, düşünce değildir. Oysa tezat, kavramların zıtlığında değil, düşüncenin zıtlığındadır.
Örnekler:
– Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
– Neden böyle düşman görünürsünüz,
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
– İçimde kar donar, buzlar tutuşur,
Yağan ateş midir, kar mıdır bilmem.
– Sana çirkin dediler, düşmanı oldum güzelin.
– Yükseğinde büyük namlı karın var,
Alçağında mor sümbüllü bağın var.
– Gülmek ol, goncaya münasiptir,
Ağlamak bu, dil-i hazine gerek.
– Karlar etrafı bembeyaz bir karanlığa gömdü.
– Ne siyah eylemiş bu nasiyeyi
Saçımı bembeyaz eden bahtım.
Abdülhak Hamit
– Ne efsun-kâr imişsin âh ey didâr-ı hürriyet
Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten
Namık Kemal
(Ey özgürlük ne kadar büyüleyiciymişsin, tutsaklıktan kurtulduk ama bu kez de senin tutsağın olduk).