Yazımı Karıştırılan Sözcüklerin Doğru Yazımı
Tarih: 25 Temmuz 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 194 Yorum var.
Öğrencilerin özellikle bazı kelimelerin yazımında zorluk çektikleri ve sık sık hata yaptıkları görülmektedir. Bu durum, Türkçenin ses özelliklerine aykırı olan sözcüklerin var olmasından kaynaklandığı gibi, Türkçe kökenli olduğu hâlde bazı yazım kurallarının içselleştirilememesinden de kaynaklanan bir yanlış olabilmektedir.
Sözcükleri doğru yazmak, Türk dilinin kurallar bilgisini öğrenmiş olmayı göstermekten daha ciddi bir tutumu ortaya koyar. Bu, insanın işini ciddiyetle yaptığını göstermek, dile verdiği önemi ve sevgiyi göstermek, karşınızdaki insana verdiğiniz değeri hissettirmek anlamında bir duruşu ifade ettiğinden, önem taşımaktadır. Bu konuyla ilgili “Kurallara Uygun Yazmanın Önemi” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Alıntı Sözcüklerde Kesme İşaretinin Kullanımı
Tarih: 25 Temmuz 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: Yorum yok.
1. Bazı Arapça kelimeler gırtlak ünsüzü taşıdıkları, Türkçede de bu özelliği anlaşılacak şekilde telâffuz edildiği için kesme işreti barındırırlar:
Örnek: an’ane, an’anevî, bid’at, cür’et, cür’etkâr, cüz’î, iz’an, kat’î, kat’iyen, kat’iyet, kıt’a, kur’a, Kur’an, mel’un, mes’ul, mes’uliyet, mes’ut, meş’ale, sun’î, sür’at, şer’î, vak’a.”
2. Alıntı olup da kesmesiz kullanılan bu yapıda kelimeler de vardır.
Örnek: defa, defetmek, heyet, menetmek, mesele, neşe, neşet, sanat…
3. Aşağıdaki kelimelere iyelik ekinin getirilmesi, aslında kelimenin sonunda bulunup da dilimizde eriyen gırtlak ünsüzünü ortaya çıkarır ve kesme işaretini gerektirir. (Bu kelimelerdeki ekler iyelik ekidir.)
Örnek: cem>cem’i, cüz>cüz’ü, kat>kat’ı, men>men’i, nev>nev’i, tab>tab’ı…
Ses Değişikliği Olan Kelimelerin Yazımı
Tarih: 25 Temmuz 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 5 Yorum var.
1. Ünlü daralması görülen Türkçe kelimeler:
Örnek: söyle-yor>söylüyor,
anla-yor>anlıyor,
yaşa-yor>yaşıyor,
de-yor>diyor
de-e>diye
de-en>diyen,
de-e-lim>diyelim,
ye-en>yiyen,
ye-ince>yiyince,
ye-ecek>yiyecek,
kork-ma-yor>korkmuyor,
gel-me-yor>gelmiyor…
NOT: Birden çok heceli olan kelimelerde de sadece söyleyişte daralma vardır:
Örnek: atlayarak (>atlıyarak), başlayan (>başlıyan), yaşayacak (>yaşıyacak), atlamayalım (>atlamıyalım), gelmeyen (>gelmiyen), gizleyeli (>gizliyeli)…
2. Ünlü düşmesi olan kelimeler:
Örnek: ağız>ağzı, burun>burnu, koyun (bağır, döş)>koynuna, alın>alnı, oğul>oğlu, gönül>gönlüm, beniz,>benzi, ömür>ömrüm, cürüm>cürmü,
hüküm>hükmü, fikir>fikri…
Örnek: ileri-le-mek>ilerlemek, koku-la-mak>koklamak, kavuş-ak>kavşak, uyu>uyku, devir->devril-…
Örnek: nerede>nerde, burada>burda, şurada>şurda…
Örnek: kayıp>kaybolmak, emir>emretmek, keşif>keşfetmek, sabır>sabretmek…
NOT: Gönülden gönüle, ağıza, buruna, babadan oğula örneklerindeki gibi ekte geniş ünlü varsa hece düşmesi olmayabilir.
NOT: oyunu, koyunu vb. hece düşmesi olmayan kelimelerdir.
NOT: Özel isimlerde -hâliyle- hece düşmesi olmaz:
Örnek: Gönül’e, Ömür’ü…
İki Şekilde Yazılabilen Kelimeler
Tarih: 25 Temmuz 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: Yorum yok.
1. Bazı kelimelerin söylenişinde “ğ“nin “v“ye dönüştüğü görülür. Bunları iki şekilde yazılması ve okunması doğrudur.
Örnek: döğmek>dövmek; göğermek>gövermek; oğmak>ovmak; öğmek>övmek; söğmek>sövmek, öğün>övün…
2. Söyleyişte ğ>v değişimi görülen bu kelimeleri “v“li yazmak daha uygundur.