Hikaye / Öykü Nedir? – Tanımı ve Özellikleri
Tarih: 30 Eylül 2011 | Bölüm: Hikaye (Öykü) | Yorumlar: 15 Yorum var.
Gerçekliği, gündelik hayatı konu eden, yaşanmış ya da tasarlanmış bir olayı, bir durumu anlatan kısa, kurmaca anlatılara öykü (hikâye) denir. Ancak gerçekliği ele alış biçimi, her zaman gerçekçi yöntemlerle değil, kimi zaman tamamen düşsel, fantastik bir bakış açısıyla da olabilir.
19. yüzyıl sonlarında, Türkçede Batılı örneklerinden etkilenerek yazılan ve nouvelle olarak adlandırılan bu tür anlatılara “hikâye” dendi. Fakat, aynı zamanda, Tanzimat döneminde “roman” da “hikâye” olarak adlandırılıyordu. Diğer yandan, anlatı (recit) ve olayların, hatırda kalanların anlatılması (histoire) karşılığı olarak da “hikâye”nin kullanılması, kendine özgü nitelikleri olan bu türü ayırt etmek için 1960 Mardan sonra “öykü” sözcüğünün önerilmesine yol açtı. Bununla birlikte, Türkçede hâlâ “hikâye“nin hem yukarıda belirttiğimiz anlamlarda hem de “öykü” ile eş anlamlı olarak kullanılmaya devam edildiğini unutmamak gerekir.
Türsel niteliklerini kesin çizgileriyle belirleyerek öykünün tanımını yapmak güçtür. Özellikle de türlerin iç içe geçtiği, melezleştiği çağımızda bu daha da güçleşmektedir. Öykünün gelişim tarihine bakıldığında, ayırıcı niteliklerinin çağlara ve her yazarın estetik anlayışına göre değiştiği görülür. Kuşkusuz bu tespit yalnızca öykü için değil, diğer türler, özellikle de roman için geçerlidir. Ancak öykünün, masal, fabl, efsane, anekdot, kıssa gibi diğer kısa anlatı türleriyle arasındaki ince sınırları belirleyebilmek için yalnızca kendine özgü ayırıcı niteliklerini belirlemek gerekir.
Hikaye / Öykü Türünün Özellikleri
Tarihi Gelişimi ve Temsilcileri
Tarih: 30 Eylül 2011 | Bölüm: Hikaye (Öykü) | Yorumlar: 6 Yorum var.
Gerçek yaşamda karşılaşabileceğimiz olay ve durumları, bazen gerçekçi bazen ise fantastik bir kurgu ile ele alan kısa anlatı türlerine hikaye denilmektedir. Bir tür adı olarak hikaye, 19. yüzyıldan sonra edebiyatımızda kullanılmaya başlamıştır. Kişi, olay, yer ve zaman unsurları açısından düşünüldüğünde romanın kısa hâli olarak düşünebileceğimiz hikaye, “öykü” olarak da bilinmektedir. Hayatın içinden çıkan olaylar, yine hayatın gerçekliği içinde anlatılır hikayelerde. Bunun için etkileyici bir edebi tür olarak karşımıza çıkmaktadır.
Öykünün belli başlı / öne çıkan özellikleri şunlardır:
• Öykü çoğunlukla tek bir olaya ve yalın bir kurguya dayanır.
• Romana göre daha az geliştirilmiş az sayıda kişilerden oluşur.
• Öyküde romandaki gibi uzun psikolojik çözümlemelere, çevre, ortam, kişi tasvirlerine yer yoktur.
• Karikatür çizerken nasıl en belirgin özelliklerin çarpıcı bir biçimde ortaya çıkması için diğer ayrıntılar atılıyorsa, öykü dili de etkili, öz ve yoğun bir anlatımı az sözle yaratmak zorundadır.
• Öykü, genellikle kurmacanın düğümünün aniden çözülmesiyle, beklenmedik, çarpıcı bir sonla, çoğu zaman anlatıda ani bir düşüşle biter.
• Öyküde anlatımın yoğunluğu okurun dikkatinin de yoğunluğunu gerektirir. Öykünün kısa ve yoğun olması bir çırpıda okunmasını sağlayarak okurun dikkatinin dağılmasına fırsat vermez.
• Öykü seçilmiş bir olaya, bir duruma, özel bir ana, bireyin iç dünyasında belli bir duyarlık noktasına, dikkatlerden kaçan bir ayrıntıya yoğunlaşarak hayatla, insanla, toplumsal olanla ilgili önemli farkındalıklar yaratır.
• Öykü, modern kurmaca anlatı türleri olan fantastik, polisiye ve bilimkurgunun form olarak çok yararlanmış olduğu bir türdür.