Zıt Anlamlı Kelimeler
Tarih: 17 Ağustos 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 21 Yorum var.
Sözcükte anlamın temel konu anlatımlarından biri olan zıt anlamlı kelimeleri, göstereceğimiz örneklerle kolayca anlayabileceksiniz. Zıt anlamlı kelimeleri, genel anlamda “eş anlamlı kelimelerin tam tersi” olarak düşünmek doğru olabilir. Nasıl ki eş anlamlı kelimeler, aynı anlamı karşılayan yazılışları farklı birden fazla kelime olarak ifade ediliyorsa; zıt anlamlı kelimeler de birbirinin tam tersi iki anlamı ifade eden kelimelerdir. Daha kapsamlı, ayrıntılı bir tanım yapacak olursak; “aralarında ters çıkarım ilişkisi bulunan, yazılışları birbirinden farklı anlamları ise birbirinin tam tersi olan iki farklı kelimeye” zıt anlamlı kelimeler denir.
“Siyah” ve “beyaz” sözcükleri birbirinin zıt anlamlısıdır; çünkü ifade ettikleri anlam birbirinin tam tersidir. Çalışkan denildiğimizde zihnimizde “bir iş, meslek veya sorumluluk konusunda çalışma azmi yüksek olan” anlamı gelir. Bu anlamın tam tersini karşılayan sözcük “tembel” sözcüğüdür. İşte “çalışkan” ve “tembel” sözcükleri zıt anlamlıdır diyebiliriz. Her sözcüğün zıt anlamlısı yoktur. Örneğin “deniz” kelimesinin zıt anlamlısı olarak “göl, okyanus, nehir” gibi kelimeler aklımıza gelmemelidir. Çünkü bir kelimenin zıt anlamlısı olabilmesi için, onun bir özellik veya nitelik bildirmesi gerekmektedir.
Öğrencilerin sıklıkla karıştırdıkları bir konu ise, “zıt anlam” ile “olumsuz anlam” farkıdır. Bu durum, yalnızca fiillerde karşımıza çıkar. “İnmek – çıkmak” gibi bazı fiillerin gayet tabii zıt anlamlısı vardır. Fakat “beklemek” fiilinin zıt anlamına “beklememek” demek doğru olmaz. Çünkü “beklememek” bu fiilin zıttı değil, olumsuzudur. Bu farka dikkat etmek gerekir. Olumsuzluk eki olan “-ma/-me” ile yapılan fiiller zıtlık ifade etmezler. Bu bilgi, sıkça sorularda karşımıza gelmektedir.
Aşağıda zıt anlamlı sözcüklerin listesi tablo şeklinde gösterilmiştir. Bu tablodan yararlanarak zıt anlamlı kelime örnekleri derleyebilirsiniz.
Eş Anlamlı Kelimeler
Tarih: 13 Ağustos 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 19 Yorum var.
Türkçenin temel olarak 5. sınıf konu anlatımı içerisinde yer alan eş anlamlı veya anlamdaş kelimeler konusu, sözcükte anlamın girişinde verilen temel bilgilerden oluşmaktadır. Eş anlamlı kelimeleri şu şekilde tanımlamak mümkündür: “Yazılışları farklı olmalarına rağmen, bir veya birkaç anlamı aynı olan iki kelimeye denir.” Tanımdan anlaşılacağı üzere eş anlamlı kelimeler yazılışı veya söylenişi birbirinden farklı; fakat karşıladıkları en az bir anlam aynı olan sözcüklerdir. Bu kelimelere “anlamdaş” sözcükler de denilebilir; çünkü farklı iki kelime olmalarına rağmen anlamları aynıdır.
“Kara” ve “siyah” sözcükleri eş anlamlıdır. Çünkü “kara” sözcüğü TDK sözlüğünde “Yeryüzünün denizle örtülü olmayan bölümü, toprak; En koyu renk, siyah, ak, beyaz karşıtı; Kötü, uğursuz, sıkıntılı; Yüz kızartıcı durum, leke” şeklinde tanımlanmaktadır. Yani temel olarak “kara” kelimesinin üç anlamı vardır. Bu anlamlardan biri renk ifade etmektedir ve “siyah” kelimesinin anlamsal karşılığı ile aynıdır. Bunun için “kara” ve “siyah” sözcükleri eş anlamlıdır denilebilir. Bunun gibi; “okul – mektep”, “ayrım – fark”, “serüven – macera”, “kelime – sözcük”, “sağlık – sıhhat”, “hak – adalet”, “hediye – armağan” sözcükleri hep eş anlamlıdır.
Aşağıda eş anlamlı sözcüklerin listesi tablo şeklinde gösterilmiştir. Bu tablodan yararlanarak eş anlamlı kelime örnekleri derleyebilirsiniz.
Yüklem Nasıl Bulunur?
Tarih: 23 Kasım 2013 | Bölüm: Cümlenin Öğeleri, Dil-Anlatım | Yorumlar: 56 Yorum var.
Cümledeki yüklem nasıl bulunur, kolay yoldan yüklem nasıl tespit edilir bu yazıda öğreneceksiniz. Yüklemi bulmak, karışık ve zor bir şey olarak görünse de, bu belki de Türkçenin dil bilgisi konularındaki en kolay kısımdır. Aşağıda gösterilen yöntemlerden yararlanarak cümlenin yüklemini akılda kalıcı ve en kolay biçimde bulmanız mümkündür.
İş, oluş, hareket, olay ve yargı bildirir. Yani o cümlede ifade edilen asıl anlamı karşılayan kelime veya kelime grubu yüklemdir. Genelde fiil olmak üzere, bazen isimler de yüklem olabilir. Ayrıca yüklemler genellikle sonda bulunur. Yüklem cümlenin temel öğesidir, geriye kalan bütün öğeler onun yardımcısıdır.
Cümlenin öğeleri bulunurken, en başta yüklem bulunur ve kalan bütün öğeler yükleme sorulan sorularla bulunur. Onun için bir cümlenin önce “Burada olan olay ne, yargı bildiren sözcük hangisi?” diye sorarak ve aşağıda tarif edilen yöntemleri kullanarak yüklemini bulmak, daha sonra diğer öğeleri göstermek gerekir.
Yüklem, isim de olsa, fiil de olsa mutlaka bir “yargı” ifade etmelidir. Gerçekleşen bir iş, oluş, hareket veya var olan bir durum gösterilmiyorsa, o sözcüğün yüklem olması mümkün değildir.
Örnek: “Kontrolü kaybeden araç bariyerlere çarptı.” cümlesinde bütün anlamı üzerinde toplayan ve yargı içeren sözcük “çarptı” çekimli fiilidir. Bu nedenle o kelime yüklem olarak kabul edilir.
Önemli Bilgi: Bir cümle sadece yüklemden oluşabilir. Bir cümlede özne ve yüklem cümlenin “temel” öğesidir, geri kalan bütün öğeler (dolaylı tümleç, zarf tümleci, nesne) “yardımcı” öğe olarak kabul edilir.
Noktalama İşaretleri Şiirleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 11 Yorum var.
Bir gün insan “virgülü ” kaybetti; o zaman zor cümlelerden,
Korkar oldu ve basit ifadeler kullanmaya başladı.
Cümleleri basitleşince, düşünceleri de basitleşti.
Bir başka gün ise, “ünlem ” işaretini kaybetti.
Alçak bir sesle ve ses tonunu değiştirmeden konuşmaya başladı.
Artık ne hiçbir şeye kızıyor ne de bir şeye seviniyordu.
Bir süre sonra “soru ” işaretini kaybetti ve soru sormaz oldu.
Hiçbir şey, ama hiçbir şey onu ilgilendirmiyordu…
Ne kâinat, ne dünya ne de kendisi umurundaydı.
Birkaç sene sonra “iki nokta ” üst üste işaretini kaybetti ve
Davranış sebeplerini başkalarına açıklamaktan vazgeçti.
Ömrünün sonuna doğru elinde yalnız “tırnak” işareti kalmıştı.
Kendine has tek düşüncesi yoktu.
Yalnız başkalarının düşüncelerini tekrarlıyordu.
Sıra “noktaya“geldiğinde, düşünceyi ve,
Okumayı çoktan unutmuş vaziyetteydi.
A. Kanevsky
Noktalama İşaretleri Şiiri
NOKTA .
Benim adım nokta.
Her zaman yerim var cümle sonunda.
2.(ikinci) sırada ve kısaltmalarda,
Sakın beni unutma.
VİRGÜL ,
Adımı sorarsan bana,
Virgül derim.
Sıralanan kelimeler arasında yerim.
Mesela dersen,
Bugün elma, armut, erik yedim.
Görürsün ben nerdeyim.
ÜNLEM !
Bana derler ünlem
Ne zaman üzülsen,
Şaşırsan veya sevinsen,
Beni bulursun cümle sonunda.
Uzun bir çizgiyim, altında noktasıyla
Sakın bunu unutma!
SORU İŞARETİ ?
Aslında bilirsin beni.
Tüm işaretlerin en güzeli.
Biri sorarsa sana,
Bu şekeri kim yedi?
Tanımaz mısın cümle sonunda beni?
KISA ÇİZGİ –
Diyelim ki bir cümle yazdın.
Satırın en sonuna vardın.
Sığmadıysa kelimen,
Telaşlanma hemen.
Kısa bir çizgi çekip,
Devam et cümlene kal-
dığın yerden…