“Ki” Bağlacının ve Ekinin Yazımı
Tarih: 25 Temmuz 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 34 Yorum var.
1. Sözcükleri, cümleleri birbirine bağlayan ki bağlacı bağımsız bir sözcüktür ve ayrı yazılır:
Örnek: İsledim ki o konu da dile getirilsin.
Hava o kadar güzeldi ki kendimi hemen sokağa atlım.
Nasreddin Hoca, bir de bakmış ki arkasında kimse kalmamış.
Örnek: Geçmiş zaman olur ki,
Hayali cihan değer.
Bir an acı duyar insan belki
Sevmişse biraz eğer (Necip Celal Andel).
2. Ki bağlacı, birkaç örnekte kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır:
Örnek: belki, çünkü, halbuki, madem-ki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örneklerden çün¬kü sözünde ek aynı zamanda düzlük-yuvarlaklık uyumuna da girmiştir.
3. Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki bağlacı da ayrı yazılır:
Örnek: Babam geldi mi ki? Başbakan konuşacak mı ki?
NOT: Ki bağlacı aitlik eki -ki ile karıştırılmamalıdır:
Örnek: önceki yıl, okuldaki toplantı, benimki…
“Ne … Ne” Bağlacının Yazımı
Tarih: 25 Temmuz 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 4 Yorum var.
1. Bu bağlacın kullanıldığı cümlelerde fiili olumsuz yapma eğilimi varsa da standart yazıma göre fiil olumlu olmalıdır:
Örnek: Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar. (Necip Fazıl Kısakürek)
Artık ne lise hayatı, ne geçmiş arkadaşlıkların sarhoş edici hatıraları, nede Kirazlı Mescit ‘teki iptidaî mektebi kalmıştı. (S. F. Abasıyanık)
2. Bu bağlacın arasına farklı sözcükler girdiğinden, bütün hâlde görmek zordur. Bağlaçlar bir “sözcük” olduklarından ayrı yazılırlar. “Ne … ne” bağlacı da hâliyle ayrı yazılmalıdır:
Örnek: Dönüş yolunda ne bir tanıdığa rastladık ne de yabancıya.
|» “Yazım Kuralları“ sayfasına dön! «|
Sözcük Türleri
Tarih: 17 Eylül 2011 | Bölüm: Sözcük Türleri | Yorumlar: 7 Yorum var.
Batılı dil bilimciler tarafından yapılan çalışmalarda, kelime türleri genellikle sekiz gruba ayrılır. Bu tür sınıflandırmalar Türkçeye aşağı yukarı aynı şekilde uyarlanmıştır. Kelime çeşitlerinin sınıflandırılmasında dikkate alınan birtakım özellikler kelime çeşitleri arasındaki farkı daha da keskinleştirir. Buna göre kelimelerin hangi sınıfa ait oldukları anlamsal özelliklerinden ziyade daha çok biçim bilgisel özellikleriyle belirlenir.
Dilbiliminin geleneksel anlayışı, kelime çeşitlerini anlamlı kelimeler ve görevli kelimeler olmak üzere ikiye ayırır. Her bir sınıfa ait kelime çeşitleri kendi içlerinde de alt gruplara ayrılmaktadır. İsim, sıfat, zarf ve fiil anlamlı kelimeler sınıfının birer üyesi olurken edat, bağlaç, zamir ve ünlemler de görevli kelime sınıfının birer üyesi durumundadır.
Lütfen aşağıdaki tablodan ayrıntılarını görmek istediğiniz sözcük türünü seçiniz.
İsim Soylu Sözcükler |
Edat Soylu Sözcükler |
Fiiller |
1. İsim – İsim Çekim Ekleri 2. Sıfat 3. Zamir 4. Zarf |
1. Edat 2. Bağlaç 3. Ünlem |
1. Fiil – Ek Fiil – Birleşik Fiil – Fiilimsi – Birleşik Zamanlı Fiil – Anlam Kayması |
Anlamlı ve görevli kelimeler arasındaki farklar kısaca aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Anlamlı kelimeleri görevli kelimelerden ayıran özelliklerin başında, anlamlı kelimelerin sayı bakımından çok fazla olması gelir. Buna karşın görevli kelimeler dilde sayıca sınırlıdır ve dilin bütün konuşanlarınca –ağız farklılıkları bir kenara bırakılacak olursa– aynıdır. Sayı açısından yaklaşıldığında görevli kelimelerin sayılarının belirlenebileceği veya tahmin edilebileceği muhakkaktır. Bu açıdan isim, sıfat, zarf ve fiiller anlamlı kelimeler grubunda; zamir, bağlaç, edat ve ünlemler de görevli kelimeler sınıfında yer almaktadır.
Bağlaç
Tarih: 17 Eylül 2011 | Bölüm: Sözcük Türleri | Yorumlar: 3 Yorum var.
Diğer bir görevli kelime sınıfı da bağlaçlardır. Bağlaçlar, birbirleriyle ilgili kelimeleri, kelime gruplarını ve cümleleri bağlayan kelimelerdir. Diğer kelime türleriyle karşılaştırıldıklarında sayıları oldukça azdır. İşlevleri açısından bağlaçlar aşağıdaki gruplara ayrılır:
a) Sıralama bağlaçları: ve, ile.
b) Denkleştirme bağlaçları: ya, veya, yahut,
c) Karşılaştırma bağlaçlar: dA … dA, ya … ya, hem … hem.
d) Cümle başı bağlaçlarımda/, ancak, yalnız, ama, çünkü vb.
e) Sona gelen bağlaçlar: dA, dahi, bile vb.
Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.
“İLE” – “VE” BAĞLAÇLARI: Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar.
— Evin ve bahçenin kapısı açıktı. (Tamlayan)
— Bu radyo Adana’da ve Mersin’de yayın yapıyor. (Dolaylı Tümleç)
— Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım.
— Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık. (Nesne)
— Evle okul arasında mekik dokuyor. (Tamlayan)
— Annesiyle babası yarın bize gelecek. (Özne)
Uyarı: Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit “ile” vardır. Bir cümlede “ile”nin yerine “ve”yi getirebiliyorsak bağlaç, getiremiyorsak edattır.
—“Bazen yandık bazen menekşelerle söyleştik. (Edat)
—“Kazaklarla ceketi parayla aldım. (B-E)
“DE” BAĞLACI: Eşitlik, gibilik anlamı katar.
— O filmi ben de seyrettim.
— Bence Aslı da bu işten anlamıyor.
Abartma anlamı katar:
—Çocuğun okuduğu şiir de şiirdi hani.
—Aldıkları araba da araba yani.
Küçümseme anlamı katar:
—Sen sınavı kazanacaksın da ben göreceğim.
—Sanki bu işten anlıyorsun da konuşuyorsun.
—Büyüyecek de adam olacak da bize bakacak.
Sitem anlamı katar:
—Okula kadar geldin de bir selam vermedin.
—İzmir’e kadar geldin de yanıma uğramadın.