Terim Anlam Nedir?
Tarih: 22 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 17 Yorum var.
Terim anlam nedir, terim anlamlı kelime ve cümle örnekleri nelerdir gibi sorular, sözcükte anlam konusunun alt dallarından biridir. Kelimeler zaman içerisinde gerçek anlamından uzaklaşarak başka anlamlar kazanabilirler. Terim anlam da kelimelerin bilim, sanat, edebiyat gibi dallarda kazanmış oldukları bu anlamları ifade etmektedir. Ayrıntılı bir şekilde tanımlayacak olursak; “bir kelimenin bilim, sanat, edebiyat, tıp, spor, hukuk veya bazı meslekler içerisinde yüklenmiş olduğu anlamlara” terim anlam denir.
“Perde” kelimesinin gerçek anlamı (aklımıza ilk gelen anlam) “evleri Güneş’ten korumak veya özel hayatın gizliliğini sağlamak amacıyla kullanılan bir dekorasyon ürünü” denilebilir. Fakat bu kelimeyi “İzlediğimiz bu tiyatro oyunu üç perdeden oluşuyor.” cümlesindeki anlamıyla kullanırsak, burada perde kelimesi “bir sahne eserinin bölümlerinden her birine verilen ad” anlamıyla kullanılmıştır. Yani perde kelimesi, terim anlam kazanmıştır.
Terim anlamlı kelimeler, dar ve sınırlı bir anlamı ifade ederler. Çünkü yalnızca kullanıldığı meslek, bilim, sanat, spor alanına hitap eden bir anlamı karşılarlar. Örneğin “makale” kelimesi, edebiyat terimi olarak kullanılır. Başka anlamları veya halk dilinde kullanımı yoktur. Ayrıca terimler, halkın söz varlığında genellikle bulunmaz. Fakat halk dilinde yer alan bazı kelimeler, terim anlam kazanabilir. Örneğin “köprü” kelimesi gerçek anlamının dışında dişçilik terimi olarak kullanılmaktadır.
İsimlerle Fiillerin Farkları Nelerdir?
Tarih: 11 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 3 Yorum var.
İsimlerle fiillerin farkları nelerdir, isimle fiil nasıl ayırt edilir gibi sorular ilkokuldan liseye kadar tüm sınıflarda karşımıza çıkar. Aslında çok basit bir bilgi ile bu soruya yanıt bulabilirsiniz; fakat dil bilgisi terimleri işin içine girince bazen fark etmek zor olabiliyor. İşte bu yazı aracılığıyla isimlerle fiillerin farklarını kolayca öğrenebileceksiniz.
İsimler ve fiilleri iki başlık altında karşılaştıracağız. Bu karşılaştırmalarla, bir kelimenin isim mi yoksa fiil mi olduğunu kolayca anlayabilirsiniz:
1. Anlam Yönünden Faklar
İsimler, varlıkları ve kavramları karşılayan kelimelerdir. Fiiller ise iş, oluş, hareket bildiren kelimelerdir. Yani isimlerde canlı veya cansız bir nesneyi, varlığı, eşyayı veya kavramı karşılama söz konusuyken; fiillerde bir hareket, devinim, iş, gerçekleşen bir olay söz konusudur. İşte bu durum, isimlerle fiillerin anlam yönünden farkını ortaya koyar.
Örnek: Anahtar, portakal, bulut, sezgi, ışık, Özkan, araba… (isim)
gezmek, düşünmek, yüzmek, bakmak, yürümek, konuşmak (fiil)
Sözde Özne Nedir?
Tarih: 30 Haziran 2015 | Bölüm: Cümlenin Öğeleri, Dil-Anlatım | Yorumlar: 13 Yorum var.
Cümlenin öğelerinden sözde özne nedir, hangi soru ile nasıl bulunur ve sözde özne örnekleri nelerdir gibi soruların yanıtlarını yazımızdan öğrenebilirsiniz. Cümlede işin kim tarafından yapıldığını belirten öznenin üç farklı çeşidi vardır. Bunlardan biri gerçek öznedir, ki bu cümlede işin kim tarafından yapıldığı apaçık gösterildiği zaman kullanılır. İkinci özne türü gizli öznedir, ki bu da işin kim tarafından yapıldığı aslında belli olduğu hâlde cümlede gösterilmeyen özne türüdür. Üçüncü özne türü olan sözde özneyi ise ayrıntılı olarak şöyle açıklayabiliriz:
“Cümlede işin kim ya da kimler tarafından yapıldığı belli olmadığında, yapılan işten etkilenen nesnenin üstlenmiş olduğu geçici görevdir.” tanımı, bize sözde özneyi açıklar. Dil bilgisi terimleriyle açıklayacak olursak, eğer cümle edilgen çatılı bir yapıda ise, yani cümlede işin kim tarafından yapıldığı belli değilse, o cümle içerisinde kullanılan nesne, cümlede gösterilen işi üstlenir ve sözde özne olarak adlandırılır. Şimdi bu tanımları bir örnek ile açıklamaya çalışalım:
“Otoparktaki araçlar temizce yıkandı.” cümlesinde yüklem, “yıkandı” çekimli fiilidir. Yükleme işi kimin yaptığını soralım. “Otoparktaki araçları kim yıkadı?” İşte bu soruya cevap vermemiz mümkün değildir. Çünkü araçları kimin yıkadığı cümlede gösterilmemiştir. Bu durumda soruyu şöyle değiştiriyoruz: “Kim / ne yıkandı?” İşte bu soruya “araçlar” cevabını verebiliriz. Normalde araçlar, yapılan yıkanma işinden etkilenen bir nesnedir. Fakat cümlenin gerçek öznesi olmadığı için, “sözde özne” görevini üstlenmiştir. Demek ki cümledeki sözde özne “otoparktaki araçlar” sözcük grubu olmalıdır.
Örtülü Anlam Nedir?
Tarih: 19 Nisan 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 25 Yorum var.
Örtülü anlam nedir, cümlede örtülü anlam nasıl bulunur, örnekleriyle 8. sınıf konu anlatımını bu yazıda bulabilirsiniz. Cümlede anlamın bir alt başlığı olan örtülü anlam, TEOG ve YGS / LYS deneme sınavlarındaki öğrencilerin en çok yanlış yaptıkları sorulardan biridir. Bunun nedeni, örtülü anlamın kelime anlamından hareket edilerek çözülmeye çalışıldığında gayet zor bir soru tipi olmasıdır. Cümlenin ifade ettiği genel anlama bakıp, örtülü anlamın ne olduğunu bilerek hareket edildiğinde aslında bu soru tipi çok kolaylıkla çözülebilir.
Tanımını yapacak olursak, “cümle içerisinde doğrudan söylenmek istenmeyen veya ima edilen bazı bilgi / düşüncelere” örtülü anlam denir. Bazı cümlelerin içerisindeki kelimeler, doğrudan anlatmadığı hâlde bazı anlamları çağrıştırır. İşte cümleden anlaşılabilecek bu diğer anlamlara örtülü anlam denilmektedir. Örtülü anlam, adından da hareketle üstü kapalı ifade edilen bilgilerdir. Bir cümledeki örtülü anlamın ortaya çıkması, okuyucunun cümleyi iyi yorumlaması ile mümkündür.
Örneğin, “Sen de sinemaya gelsene.” cümlesinden, bu kişinin zaten başka birileriyle sinemaya gittiğini ve arkadaşını da davet ettiğini anlayabiliriz. İşte bu kişinin sinemaya tek başına gitmediği bilgisi, örtülü anlamdır. “Hava sıcaklıkları mevsim normallerine dönüyor.” cümlesinden, hava sıcaklıklarının cümlenin söylendiği zamana kadar mevsim normallerinin üstünde seyrettiği anlaşılabilir. İşte bu bilgiler, aslında cümlede söylenmediği hâlde cümlenin anlamından çıkarılmaktadır.