Edat Tümleci
Tarih: 19 Eylül 2011 | Bölüm: Cümlenin Öğeleri | Yorumlar: 1 Yorum var.
Çıkmış sorularda, seçeneklerde bile olsa, edat tümleci adının geçtiği görülmemiştir. Ancak bazı soruların çözümünde yardımcı olduğu söylenebilir. Eğer seçeneklerde “edat tümleci” adı geçmiyorsa, siz “edat tümleci” olarak gördüğünüz söz öbeklerine zarf tümleci de diyebilirsiniz.
Yüklemin ne ile, kimin ile, hangi amaçla, yapıldığını gösteren söz öbeklerine edat tümleci denir.
“O, bütün yazılarını, dolma kalemle yazar.”
“Bu araştırmayı arkadaşlarıyla yapmış.”
“Bu yemekleri sizin için hazırladım.” cümlelerindeki altı çizili söz öbekleri edat tümleci sayılır.
Sbs, Lys ve Ygs gibi sınavlarda ve ilköğretim Türkçe dersi müfredatında edat tümleci de zarf fiil olarak kabul edilmektedir. Fakat bazı dersaneler ve yardımcı kaynaklar bir cümle ögesi olarak edat tümlecini kabul ettikleri için, sınavlarda ve türlü sorularda bu kavramın karşınıza gelmesi muhtemeldir.
Cümle Dışı Unsur
Tarih: 19 Eylül 2011 | Bölüm: Cümlenin Öğeleri | Yorumlar: 1 Yorum var.
Cümlede yer alan her öğenin kendine has bir görevi vardır. Her öge, diğer öğelerle bağlantı kurma görevini üstlenmiş olan ekler vasıtasıyla bir araya gelir. Bu öğeler, cümlenin içerisinde yükleme bağlı olarak kullanılırlar. Yani özne ve yüklem, merkezde yer alırken; nesne, yer tamlayıcısı ve zarf tümleçleri onların etrafında yardımcı unsur olarak kullanılır. Bazı cümlelerde, bu beş öğenin dışında, özne ve yüklemle doğrudan bağlantılı olmayan unsurlar yer alabilmektedir. Konuşucu, konuştuğu konunun kapsamına ve amacına göre yüklemden bağımsız, cümle ile doğrudan ilişkisi olmayan unsurlar kullanabilir.
Diğer öğeler ile doğrudan bir bağ kurmayan bu tür unsurlara, cümle dışı unsurlar denir. Bu tür unsurlar, cümlenin başında veya sonunda bulunabildiği gibi cümlenin içinde de yer alabilirler. Yazıda, bu tür kullanımlar parantez içine alınarak, iki virgül arasında yazılarak veya iki kesik çizgi arasına alınarak yazılırlar. Bazen de bu unsurlar italik veya koyu puntolarla yazılmaktadır. Konuşmada ise bu unsurlar, tonlama veya vurgu yoluyla belirginleştirilir.
Cümle dışı unsurlar genellikle ünlem edatları, bağlama edatları, yan cümlecik veya çekimli fiili/ yüklemi olan bağımsız cümle olabilir.