Olay Yazısı Nedir?
Tarih: 26 Eylül 2023 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
Belli bir olay temelinde gelişen ve içerisinde hikâye unsurlarını barındıran metinler genellikle olay yazısı olarak kabul edilir. Edebiyatımızda öykü, roman, masal, anı vb. yazı türleri olay yazısı olarak nitelendirilen metinlerdir. Bu tür yazılarda yazar, genellikle bir olay örgüsüne bağlı kalarak ve hikâye unsurlarını işleyerek bir kurgu yaratır. Gerçek veya hayali unsurlarla örülen bu olaylar, yazının temelini oluşturur. Zaman ve yer kavramları ile olayların kahramanı belirli bir düzlemde bir araya getirildiğinde ortaya bir olay yazısı çıkar.
Düşünce yazılarından farklı olarak olay yazılarında yazar, bir konuda bilgi vermek veya kendi duygu – düşüncelerini paylaşmak yerine, okuyucuya güzel zaman geçirmek veya vermek istediği mesajı onun zihninde bir olay örgüsüyle canlandırmayı amaç edinir. Yani olay yazılarında düşüncelerden ziyade, olaylar ön plandadır. Elbette bu olayların içinde yer alan kişiler -yani varlık kadrosu- ayrıntılarıyla verilir. Zamanı ve mekânı belli olan bu olaylar silsilesi, bir kurguyu meydana getirir. Tıpkı bir sinema filmini andıran bu kurgular, olay temelli yazılar olarak adlandırılır.
Tüm olay yazılarında mutlaka “serim, düğüm ve çözüm” bölümleri bulunur. Düşünce yazılarında bu “giriş, gelişme ve sonuç” bölümleri şeklindedir. Serim bölümünde yazar genellikle şahıs kadrosu, yer, zaman ve olaylar hakkında genel bilgilendirmelerde bulunur. Okuyucunun birazdan anlatacağı olayları daha iyi anlayabilmesi için bir tanıtım niteliğinde giriş yapılır. Ardından bu unsurların belli bir derinlikte işlendiği düğüm bölümü gelir ve orada olaylar iç içe geçer. Okuyucuda merak duygusu uyandırılır, olayların ne şekilde devam edeceği ve sonlanacağına dair okuyucu kafasında olayları canlandırır. Çözüm bölümünde ise yazar, olayları nihayete erdirir ve okuyucunun zihnindeki soru işaretleri cevap bulur.
Eş Anlamlı / Anlamdaş Cümleler
Tarih: 11 Mart 2023 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
Kelimelerin eş anlamlı oldukları ile ilgili hemen herkesin bilgisi vardır fakat eş anlamlı cümleler genellikle sorularda farklı şekillerde karşımıza gelen bir kavramdır. Bazı cümleler, görünüş itibariyle birbirlerinden farklı olsalar da aslında temel olarak aynı mesajı veriyor olabilirler. Bu tür cümleler, tıpkı eş anlamlı kelimeler gibi kabul edilerek anlamdaş cümle olarak adlandırılabilirler. Eş anlamlı cümlelerde genellikle kelimelerin yakın veya eş anlamlıları kullanılarak, farklı bir söylem yakalanır. Bu nedenle anlamdaş cümlelerde genellikle eş anlamlı kelimelerin kullanıldığı görülmektedir.
Son yıllarda soru köklerinde sıklıkla “aşağıdaki cümlelerden hangisi yukarıdaki cümleyle anlamca özdeştir“, “aşağıdaki cümlelerin hangisi bu cümle ile anlamca örtüşmez“, “yukarıdaki cümleye anlamca en yakın olan hangisidir” veya “aşağıdaki cümlelerin hangisi bu cümle ile aynı doğrultudadır” şeklinde kalıplar kullanılmaktadır. Bu soruların tamamında aslında “aşağıdaki cümlelerin hangisi yukarıdaki cümlenin eş anlamlısıdır” demekten farksızdır. Burada yapmamız gereken, iki cümleden aynı ana fikir, aynı duygu ve düşünce çıkıyorsa onları eş anlamlı olarak kabul etmek olacaktır.
Her cümlenin bir iletisi vardır. Bir düşünceyi veya duyguyu her insan farklı kelimeler, örnekler veya kalıplarla ifade eder. Ortaya çıkan söz her ne kadar farklı iki cümle gibi görünse de eğer aynı bizde aynı fikri veya hissi uyandırıyorsa, aralarında anlam açısından hiçbir fark yoksa o cümleleri eş anlamlı olarak kabul etmemiz gerekir. Eş anlamlı cümleleri tanımlayacak olursak: “Farklı kelimeler veya anlatım kalıpları kullanarak aynı duygu ve düşünceyi ifade eden cümlelere eş anlamlı cümle denir.” Bu cümleler anlam bakımından bire bir aynıdır, farklı sözcükler kullanılarak aynı duygu ve düşünce dile getirilir.
Düşünce Yazısı Nedir?
Tarih: 28 Ekim 2022 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
Edebiyatımızda genellikle bir fikir etrafında şekillenen ve olay örgüsü bulunmayan düz yazılar düşünce yazısı olarak kabul edilir. Metin türleri içinde makale, deneme veya eleştiri olarak kabul edilen eserler, düşünce yazısı olarak nitelendirilir. Bu yazılarda yazar bir bilgiyi aktarmak, geliştirmek, işlemek veya tartışmak gibi bir amaç üzerindedir ve ortaya koyduğu eserin bir olay örgüsü bulunmaz.
Düşünce yazıları, yazarın gözlem, araştırma veya tecrübeleri sonucunda sahip olduğu duygu ve düşünceleri, bir bütünlük içerisinde ele aldığı yazılardır. Bu yazılar bazen okuyucuya bir şey öğretmek bazen ise kişisel duygu ve düşüncelerimizi okuyucuyla paylaşmak için kaleme alınır. Bu nedenle düşünce yazılarında hem nesnel gerçeklikler ele alınabilir hem de öznel konular yazarın kendi bakış açısıyla işlenebilir.
Bir yazının düşünce yazısı olması için öncelikle onun herhangi bir olay örgüsüne sahip olmaması gerekir. Yani bu yazılarda yer, zaman, şahıs kadrosu ve olay gibi hikâye unsurlarına kesinlikle yer verilmez. Bu yazılar, sadece bir düşünce veya duyguyu işleyerek, bir bütün hâlinde bir araya getirmek üzere meydana gelir. Bu nedenle bazı örneklendirmeler dışında bu tarz unsurlara pek rastlanmaz.
Çoğul Eki Nedir?
Tarih: 4 Ekim 2022 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
Türkçede tekil isimleri çoğul yaparken kullanılan “-ler, -lar” eki çoğul eki olarak bilinir ve çekim eki görevinde kullanılır. İsimlerin tek ve çok olma durumlarını belirledikleri için bu eke “çokluk eki” de denilmektedir. Çoğul eki bir isim çekim ekidir bu nedenle sadece isim ve isim soylu sözcüklere eklenebilir.
İsim kök veya gövdelerine gelerek onların sayıca birden fazla olduklarını gösteren eklere çoğul eki denilmektedir. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere bu ek, isimlerin nicelik olarak çokluğunu göstermek için kullanılan bir isim çekim ekidir. Örneğin “kitap” kelimesi tekil bir kelimedir çünkü kitabın sayıca bir tane –yani tek– olduğu görülmektedir. Fakat “kitap-lar” kelimesi çoğul bir anlam taşır çünkü aldığı çoğul eki sayesinde birden çok varlığı işaret etmektedir.
ÖRN: insanlar, kalemler, kuşlar, bulutlar, dersler, öğrenciler, sınavlar, müdürler, elmalar, sincaplar, kartlar, düşünceler, oyunlar, etkinlikler, ödevler…
Yukarıdaki örneklerden anlaşıldığı üzere “-ler, -lar” çoğul eki, geldiği kelimenin kalınlık – incelik durumuna göre “-ler” veya “-lar” şeklinde kullanılabilmektedir. Ayrıca çoğul eki özel adlara geldiğinde kesme işaretiyle ayrılmalıdır. Bununla birlikte Türkçede kullanılan bir fiil çekim eki olan “-ler, -lar” şahıs eki de bulunmaktadır ve bu ekler birbirine karıştırılmamalıdır. Fiillere gelen şahıs ekleri, eylemi gerçekleştiren şahsı gösterirken isimlere gelen çoğul ekleri varlıkların sayıca birden çok olduğunu belirtmek için kullanılır.