Tarihte ve bugün “yörük” kelimesinin anlamı, kime yörük denildiği ve bu kelimenin kökeni hakkında çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Büyüklerinizden sık sık eskiden yörük olduklarını duymuş ve bu kavramın ne ifade ettiğini öğrenmek istediğinizde genellikle “dayanıklı, mütevazı, göçer, koyun keçi ile uğraşan” gibi anlamlarla karşılaşmış olabilirsiniz. Bu yazıda yörük kavramını hem halk terminolojisine hem de tarihte kazanmış olduğu anlamlara göre açıklamaya çalışacağız.

Türklerin Anadolu’yu yurt edinme ve Balkanlarda, Orta Asya‘nın muhtelif yerlerinde tutunma çabaları sistematik olarak Osmanlı döneminde imâr edilmeye başlanmıştır. Osmanlı, bazı bölgeleri Türkleştirmek ve oralarda kalıcı huzuru sağlamak için Türkmen obalarını oralara göç ettirmiştir. Türkmenler, genellikle hayvancılıkla uğraşan göçer bir Oğuz boyudur ve bugünkü Yörük kavramının temelini oluşturan Türk boyudur.

Büyük Moğol kağanı Cengiz Han’ın hayatı, askeri kişiliği, yasaları, Türk mü yoksa Moğol mu olduğu gibi konular ara ara gündeme gelmekte ve çok merak edilmektedir. Bu konularla ilgili sizlere belli başlıklar altında sunacağımız bilgiler, Moğolları tek çatı altında toplamayı ve dünyanın en büyük devletlerinden birini kurmayı başaran Cengiz Han’ı sizlere tanıtmayı amaçlıyor. Aynı zamanda zalim ve barbar ilan edilen Cengiz Han’ın, yaşadığı dönemin şartlarıyla tarafsız bir değerlendirilmesini yapmaya çalışacağız.

Cengiz Han, her şeyden önce tarihe damgasını vurabilmiş nadir devlet adamlarından biri olarak görülmelidir. Kuşkusuz katı kuralları ve bazen acımasız tutumlarıyla bugünkü adalet ve savaş kavramlarını alt üst ediyor olabilir. Fakat dünyanın neredeyse yarısına hâkim olduğu sınırlar içerisinde büyük bir devlet nizamı yaratmak kolay değildir. Onu, bir kelle avcısı olarak nitelendirmeden sosyal ve kültürel hayata neler kazandırdığını da görebilmeliyiz. Sanata ve bilime verdiği önemi, sağladığı din ve vicdan özgürlüğü ve eşitliğe dayalı sosyal devlet düzenini takdir etmemek, haksızlık olacaktır.

Cengiz Han, kulaktan dolma bilgilerle veya politik amaçlarla konuşan kişilerin anlattığı gibi barbar, vahşi, zalim bir deccal midir? Kesinlikle hayır! Savaşlarda kişisel kin veya öfke ile hareket ettiğini, İslam’a düşman olduğunu, fethettiği her ülkenin kadınlarına tecavüz ettiği, emirlerine uymayanı kılıçtan geçirdiği, her gün binlerce insanı idam ettirdiği, kütüphaneler yaktığı, camiler yıktığı, yaşlı çocuk demeden insanları katlettiği tarihi çarpıtan kişilerin uydurmalarıdır. Evet, çok kan dökmüştür, çok insan öldürmüştür. Fakat bunları o dönemin şartlarına göre düşünürsek, aslında belki de yapılması gerekeni yapmıştır.

Cengiz Han’ı İslam ülkeleri ve Avrupalılar vahşi bir barbar olarak niteleyip, elinde kafatası bulunan resimlerle tanıtırlar. Çünkü dünyayı dize getiren, bugünkü Çin, İran ve Rusya’yı bile kaplayan büyük bir imparatorluk kuran bir Türk’ün varlığını kimse kabul etmek istemez, onu yaftalar. Kimse onun aşağıda sıralanan özelliklerini bilmez veya bilse de işine gelmediği için yazmaz:

Cengiz Han’ın Türk mü, Moğol mu olduğunu anlatmaya başlamadan önce şunu ifade edelim: Moğollar ve Türkler kardeş iki topluluktur. Hunlar döneminde Moğol ve Türk adları kullanılmaz; bu topluluklar tıpkı Kıpçak, Tatar, Oğuz boyları gibi bir arada yaşayan Hunları meydana getirirlerdi. Fakat sonra coğrafyaları ayrı olan Türk toplulukları, farklı isimlerle anılmaya başlayınca Moğol ve Türkler ayrı iki millet gibi düşünülmeye başlanmıştır; ki bu konu defalarca yerli ve yabancı Türkologlar, bilim insanları tarafından incelenmiştir. Moğolların Türk olup olmadığına dair “Moğollar ve Türklerin Akrabalığı” başlıklı makaleyi okuyarak bilgi edinebilirsiniz.

Moğollar ve Türkler aslında kardeş iki topluluk olduğuna göre, sarı ırk ve beyaz ırk kavramları artık tarihin tozlu sayfalarında kalmış birer kavram olarak kabul edildiğine göre Cengiz Han’ın Türk veya Moğol ilan edilmesinin bizler için bir faydası yoktur. Çünkü ilanihayet Cengiz Hun soyunun bir devamıdır ve bugün dünyanın dört bir yanına dağılmış Türk topluluklarının bir atasıdır. Fakat yine de Cengiz’in Türklüğünü kanıtlayacak bazı bilgiler vererek, konuyu aydınlığa kavuşturalım: