- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Yerel Varyasyon

dilde varyasyon, değişimDildeki varyantlardan bazıları belli bölgeler için tipiktir. Örnek olarak eldurdun oni “onu öldürdün” cümlesinin, ilk hecedeki /ö/ > /e/ değişmesi, ünlü uyumlarının olmaması, söz dizimindeki devriklik, tek biçimli belirtme eki gibi özelliklerin yardımıyla Karadeniz ağızlarına ait olduğunu belirleyebiliriz. Aynı şekilde geliveyo örneğinin, -iver- ‘in kullanılması. İri düşmesi gibi özellikler yardımıyla daha çok Burdur, Denizli ve çevresi ağızlarına ait olabileceğini tahmin edebiliriz. Bu örnekleri, standart dildeki karşılıkları öldürdün ve geliyor’dan ayıran en önemli husus bir bölgeye has oluşlarıdır.

Bir noktadan başka bir noktaya belli bir yönde ilerlenmesi durumunda dil içinde birtakım değişmeler olduğu doğal dillerde kolayca gözlenebilir. Yerel varyasyonda iki ağız arasındaki fark, mesafe uzadıkça artar, kısaldıkça azalır. Buna göre A ağzı ile B ağzı, A ağzı ile C ağzına göre daha çok ortak özelliğe sahiptir. A ağzı ile B ağzı birbirine çok yakın iken A ağzı ile Z ağzı arasında anlaşma mümkün olmayabilir. Ancak ağızlar arasında keskin sınırlar yoktur, geçişler bir süreklilik arz eder.



Aile, arkadaş, dost, prestijsiz meslekler gibi resmi dilsel davranış gerektirmeyen durumlarda kullanılan bu ağızlar, baskın bir prestij dilinin olmaması durumunda, varlıklarını uzun yıllar bir arada sürdürebilirler. Ağızlar okullarda öğretilmezler, edebî metinlerin diyalog pasajları, yerel gazeteler, karikatürler gibi bazı durumlarda yazılı olarak da kullanılırlar, ama bir yazılı gelenekleri yoktur.

1990 yılında özel televizyon kanallarının açılması ve internetin yaygınlaşmasıyla birlikte, daha önce belli bir bölgede konuşulan ağızlar, günümüzde çok daha geniş kitlelere ulaşır duruma gelmiştir. Bu gelişme aynı zamanda bir kültür öğesi olarak ağızların önemini daha belirgin olarak ortaya çıkarmıştır.

Ağızlara edebî metinlerde de sıkça yer verilir. Özellikle yeni edebî türler olan öykü ve romanda diyalog pasajları başta olmak üzere ağız özelliklerine rastlamak mümkündür. Yerel varyasyonda, varyantlar arasındaki ayrılıklar, sanıldığı gibi küçük söyleyiş farklarıyla sınırlı değildir, dilin her alanında ortaya çıkabilir. Daha geniş veya daha dar bölgeler için geçerli olan yerel ağızlar olabilir. Yerel ağızlar aynı zamanda başka yerel ağızları içlerinde barındırabilirler.

Dilde Varyasyon sayfasına dön! «|