- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Sözlü Anlatım

sözlü anlatımİnsanlar duygu ve düşüncelerini, isteklerini sözle veya yazıyla ifade ederler. Yazıdan önce söz vardı. Günlük hayatta iletişim kurmada yaygın biçimde kullanılan anlaşma aracı da sözlü ifadedir. Hayatımızı geniş olarak sözlü iletişim yoluyla düzenleriz. Yaşama alanının değişim ve gelişimi içerisinde topluluk karşısında konuşmalara, hazırlıklı sözlü anlatımlara da ihtiyaç duyulur. Bu tür konuşmalarda zamanla konuşma biçimleri ve uyulması gereken kurallar belirmiştir. Bununla birlikte her şeyden önce konuşmacının topluluk karşısında kendisini konuşma yapacak şekilde hazırlaması gereği vardır.

Konuşma, insanların sahip olduğu en önemli özelliklerden biridir. Güzel ve etkili konuşma işlerimizin yoluna girmesine ve her alanda başarımıza katkıda bulunur. Birçok bilgili ve kabiliyetli insan güzel konuşamadıkları için elde edebilecekleri başarının daha azıyla yetinmek zorunda kalırlar. Buna karşılık bilgili ve yetenekli kimseler söz söyleme sanatını bilmeleri dolayısıyla çevrelerinde etkili olur, başarı kazanır. Ancak iyi bir konuşmacı olmak kolay değildir. İyi bir konuşmacı durumuna gelebilmek için ses terbiyesine, vurgu ve tonlama bilgisine, diksiyon eğitimine ihtiyaç vardır. Ayrıca konuşmanın formuna, yapıldığı zamana ve yere de dikkat edilmesi gerekir. Çünkü söylenen söz, içeriğinden söyleniş biçimine, söylendiği yerden söyleniş amacına kadar bütünlük taşır.


Konuşma, yalnızca birtakım sesleri karşı tarafa iletmek değildir. Konuşmada kişinin bütün kişilik özellikleri yansıma alanı bulur. Yapılan konuşmanın güven verici olup olmaması, samimiyeti, konuşmacının sesinde ve hareketlerinde gizlidir. Sözün anlamı yanında konuşan kişinin ses tonu ve vurguları da olaylara ve gelişmelere bakış tarzını, hayat anlayışını yansıtır. İyi bir konuşmacı bütün bunları göz önünde bulundurur.

Sözlü anlatım, “hazırlıksız” ve “hazırlıklı” konuşmalar olmak üzere iki başlıkta incelenebilirler. Aşağıdaki başlıklara dokunarak, içerdikleri sözlü anlatım türlerini görüntüleyebilirsiniz.

1. Hazırlıksız Konuşmalar

2. Hazırlıklı Konuşmalar

Konuşmacı her şeyden önce konuşacağı konu hakkında gerekli bilgiye sahip olmalıdır. Sözlerine konuşma yapacağı konuyu ortaya koyarak başlamalıdır. Konuşmasının devamında gerekli ayrıntılara ve açıklamalara yer vermeli, bitirirken de konuyu toplamalı ve bir yargıya varmalıdır. Sözü gereksiz uzatmak yahut gereken açıklamalarda bulunmamak konuşmanın etkisini azaltır.

Çoğu insan kendini sözlü olarak yazılı olarak ifade ettiklerinden daha başarılı şekilde ifade eder. Bu durum, sözün yaygınlığından ve günlük yaşayışın bir parçası olmasından kaynaklanır. Bazı insanlar, etkili sözler, düzgün cümleler, yerinde vurgu ve tonlamalarla dinleyenleri kendilerine bağlar. Fakat sözlü olarak ifade ettiklerini aynı etkiyi uyandıracak biçimde yazamayabilirler. Yazı, ayrı bir çalışma alanıdır. Bazı zamanlar başvurduğumuz yazıya karşılık konuşma, hayatımızın her alanını kaplamış durumdadır. İlişkilerimizi düzenleyebilmek, günlük yaşayışımızda ve iş hayatımızda başarılı olabilmek için etkili ve güzel konuşma becerimizi geliştirmeliyiz.



Etkili ve güzel konuşmada şunlara dikkat edilmelidir:

1. Sesin işitilebilmesi,
2. Kelimelerin doğru söylenmesi,
3. Cümlenin düzgün kurulması,
4. Söylenmek istenenin doğru ifade edilmesi,
5. Söylenmek istenenlere uygun kelimelerin seçilmesi,
6. Vurgu ve tonlamanın yerinde yapılması,
7. Konuşmanın mimik ve jestlerle abartıya kaçmadan desteklenmesi,
8. Konuşmanın konu üzerinde toplanması, başka konulara kaymaması,
9. Konuşmanın mantık örgüsünün iyi kurulması, çelişkili ifadelere yer verilmemesi,
10. İnsanların işitmekten rahatsız olacağı argo ve uygunsuz sözlerin bulunacağı ifadelere yer verilmemesi.

İyi konuşma, güzel konuşma; her şeyden önce iyi ve sağlıklı düşünmeyle ilgilidir. İyi ve sağlıklı düşünmeyse, kişinin yeteneği yanında, doğuştan itibaren edindiği bilgi, beceri birikimine ve gördüğü eğitime bağlıdır. Ancak her konuda olduğu gibi konuşmada da yetenek, tek başına belirleyici etken değildir. Yetenek ancak bilgi ve deneyimle birleşirse bir anlam taşır.Ayrıca burada ele alacağımız konuşma türlerinin çoğu için özel bir yeteneğe gerek yoktur. Bunlar, belli bir eğitimle herkesin başarabileceği türden konuşmalardır.

İyi bir konuşmacının başlıca ilkeleri şunlardır:

· Yapıcılık : Toplumun değer yargılarına, inançlarına, gelenek ve göreneklerine ters düşen, onları yok sayan söz ve davranışlardan kaçınılmalıdır.
· İnandırıcılık : Konuşmacı ; sözleriyle, davranışlarıyla, yargılarıyla, konuya hakimiyetiyle dinleyicide güven duygusu yaratmalıdır.

· Amaca dayanma: Konuşmacı, niçin konuştuğunu bilmeli ve dinleyici üzerinde bu amaca yönelik bir etki bırakabilmelidir.
· İlginçlik : Konuşma konusu, gerek konuşmacı, gerekse dinleyici yönlerinden ilgi çekici olmalıdır. İyi bir konuşmacı, pek ilginç olmayan, hatta sıkıcı sayılan bir konuda dahi ilgi yaratmayı bilmelidir.

· Bilgi sağlamlığı: İyi bir konuşma, sağlam bilgi ve belgelere dayanmalıdır.

· Ön çalışma: Konuşmanın hazırlanmasında; konu, dinleyici, konuşma süresi göz önünde bulundurulmalıdır.

· Yöntem: İyi bir konuşmada yöntem önceden belirlenmelidir ; birlikte düşünme ve tartışma, öğretme, duygulandırma yöntemlerinden hangilerinin seçileceği bilinmelidir.

· Konuşmayı destekleyen öğeler: Konuşma, söz yanında bir takım el, yüz hareketleri (jest, mimik) ve iyi bir tonlama ile desteklenmelidir.

· Dil ve üslup: İyi bir konuşma elbette ki iyi bir dil ve üslup becerisi gerektirir. Kelimelerin seçimine, cümledeki yerlerine, kültür dilindeki biçimleriyle kullanılmalarına özen gösterilmelidir.

İyi bir konuşma için bazen bunlar da yetmeyebilir. Çünkü hazırlıksız konuşmaların yanında kimi zaman topluluk karşısında belirli bir bilgi birikimine ve hazırlığa dayanan konuşma da yapmak gerekir. Bu tür konuşmalarla bilgi şölenlerinde, açık oturumlarda, panellerde, forumlarda, tartışma programlarında karşılaşırız. Ayrıca konuşmacının güler yüzlü; kıyafetinin temiz, bakımlı ve iyi seçilmiş olması da dinleyiciler üzerinde olumlu etki yaratır.

ÇokBilgi.Com