Türkiye Selçukluları zamanında bilim dili Arapça, devletin resmi dili ve edebiyat dili Farsça idi. Beylikler ise hem edebiyat dili hem de resmi dil olarak Türkçeyi kullanmışlardır. Karamanoğlu Mehmed Bey 1277 tarihinde Konya da yayınladığı fermanla Bu günden sonra divanda, dergahta, mecliste ve meydanda Türkçeden başka dil kullanılmayacaktır diyerek Türkçeyi resmî dil ilan etti.
Selçuklular ve Beylikler dönemindeki edebi akımları, Halk Edebiyatı, Tasavvuf Edebiyatı ve Divan Edebiyatı diye gruplandırabiliriz. Halk edebiyatının önemli ürünlerinden biri destanlarıdır. Bunların başında Battalname Destanı gelir. Bu destan XII. ve XIII. yüzyılda Danişmentli topraklarında söylenen ve yazıya geçirilen Türkçe bir destandır. ikincisi Danişmendname dir. Selçuklu dönemi Türkiye’sinde diğer bir halk edebiyatı ürünü Dede Korkut Hikayeleridir. Bu hikayelerde, Türklerin Gürcüler ve Abazalar ile yaptıkları savaşlar anlatılır.
Ayrıca Türk boylarının yeni vatanlarındaki iç çarpışmaları hikaye edilir. XIV. yüzyılda Türkiye’de Türk dili ile milli bir edebiyat meydana getirildi. Bunda şairlerin büyük rolü oldu. Bu şairlerin başında Kırşehirli şeyh Ahmed Gülşehri ve Aşık Paşa gelir. Gülşehri nin en önemli esere Mantıku t Tayr (Kuşların dili) dir. Aşık Paşa nın en büyük esere Garibname adlı mesnevidir. Hoca Mesud, Aydınoğlu Umur Bey adına Kelile ve Dimne’yi Farsça dan Türkçe ye tercüme etti. Halk edebiyatında fıkralarında ayrı bir yeri vardı.
Bunların başında Bektaşi ve Nasreddin Hoca fıkraları gelir. Tasavvuf edebiyatının en büyük siması Mevlâna Celaleddin Rumi dir (1207-1273). Mevlâna Allah a bilgi, düşünce, sanat, heyecan ve bunların hepsinden daha çok üstün bir aşk yolu ile varmak isteyenlerin en büyüklerindendir. I. Alaeddin Keykubad ın daveti üzerine Konya’ya yerleşmiştir.
En önemli eserleri Divan-ı Kebir, Mesnevi, şhi Mâşh ve Mektubat’tır. Ahmed Fakih Seyyad Hamza ve Sultan Veled de bu dönemin ünlü tasavvuf şairlerindendir. XIII. yüzyılda Türkiye’de dil, vezin, şekil ve üslup bakımından millî bir tasavvuf edebiyatı doğdu. Bu edebiyatın en güçlü temsilcisi Yunus Emre dir (1240-1320). İki önemli eseri vardır.
Biri Divanı diğeri Risaletün Nushiyye adlı mesnevidir. Eserlerin ana konusu Allah ve insan sevgisidir. Hoca Dehhani ilk divan edebiyatı şairi olarak kabul edilir. Türkçeyi çok sade ve akıcı bir şekilde kullanmıştır. En önemli eseri Selçuklu şehnamesi dir Hoca Ahmed ve izzettin Ahmed de bu akımın önemli temsilcilerindendir.