- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Paragraf Soruları Nasıl Çözülür?

paragraf soruları nasıl çözülürTeog, Ygs, Lys, Ales ve Kpss Türkçe ve edebiyat paragraf sorularının çözümü, paragraf çözme teknikleri, nasıl çözülür, örnek çözümler üzerine hazırladığımız bu yazı ile, genellikle öğrencilerin korkulu rüyası olan paragraf sorularını nasıl en kısa yoldan çözebileceğinizi göstermeye çalışacağız. Uzun sorular, genellikle “Ben bunu okuyup anlayana kadar çok zaman kaybederim.” veya “Bu kadar uzun bir soruyu çözmem imkânsız.” gibi ön yargılar yüzünden en fazla boş bırakılan veya yanlış yapılan sorular olmaktadır. Hâlbuki paragraf sorularının çoğunun cevabı, kendi içerisindedir. Dikkatinizi arttırmak, paragrafın sizden istediği şeyi görmeye çalışmak, anahtar kelimelerin altını çizmek gibi aşağıda sıralayacağımız çok basit yöntemlerle paragraf sorularını “çantada keklik” sorular olarak görmeye başlayabilirsiniz.

Öncelikle gelin ön yargılarımızı yıkalım. Bir paragraf sorusunun tanımını, çok basit bir dille yapmaya çalışalım: “Çeşitli konularda bilgi veya yorum içeren bir metnin içeriğini, sınırlı veya genel anlamda değerlendirmeyi amaçlayan, okuduğunu anlama ve yorumlama becerisini ölçmeye yarayan soru türü.” Evet, tanıma göre bu soruların amacı, bizim okuduğumuzu anlama ve yorumlama düzeyimizi ölçmek. Yani birinci sınıftan beri öğretmenlerin ısrarla “Kitap okumayı ihmâl etmeyin!” uyarılarına kulak asanların başarılı olma ihtimâlinin yüksek olduğu soru tipi.

Bu kadar basit düzeyde bir beceriyi ölçen ve cevabı genellikle kendi içerisinde barındıran bir soru ne kadar zor olabilir ki? Bu soruları hazırlayanların sizin dikkatinizi dağıtmak için değişik kelimeler kullandığını, aslında anlatılmak istenenin ne olduğunu görmek için dikkatinizi üst düzeyde kullanmanızın cevabı çok kısa bir süre içerisinde bulmanızı sağlayacağını fark ettiğinizde “Keşke Türkçe / edebiyat bölümü sorularının tamamı paragraflardan oluşsaydı.” diyeceksiniz, bana güvenin!

Şimdi aşağıda sıralayacağımız adımları dikkatlice inceleyin. Bir paragraf sorusuna nasıl yaklaşmamız gerektiğini başlıklar hâlinde göstermeye çalışalım:

1. Önce Soru Kökünü Okuyun

Soru kökü olarak ifade ettiğimiz kısım, genellikle kalın yazılan ve paragraf metninden hemen sonra gelerek “Yukarıdaki paragrafta yazar neden yakınmaktadır?” şeklinde cevabı buldurmayı sağlayacak kısımdır. Bu kısım çok önemlidir ve paragraftan önce okunmalıdır. Soru kökünü okumak, bu paragrafta neye dikkat edeceğimizi, soruyu hazırlayanların bizden ne istediğini anlamamızı sağlayacaktır. Buradaki ifade, sorunun bizden ne istediğini belirtmesi açısından önemlidir. Soru kökü doğru anlaşılmadığı zaman, çeldirici seçenekler kafamızı kurcalayacaktır.

UYARI: Soru kökündeki bazı ifadeler, sizi şaşırtmak veya soruyu zorlaştırmak için daha önce duymadığınız çeldirici kelimelerden oluşabilir. Örneğin “yakınmak, yadsımak, özgünlük, koşutluk” gibi kelimelerin anlamını bilmiyor olabilirsiniz. Bunun için çözdüğünüz soruların kökündeki bu kelimelerin anlamlarını doğru bir şekilde öğrenin. Bunların yanı sıra, sürekli kullanılan “nesnel, kişisel, evrensel, koşul, nicelik” gibi kelimeleri de kesinlikle bilmeniz gerekir.

teog paragraf sorusu çözme teknikleri

(Yukarıdaki açıklamada kullanılan soru, 2014 TEOG sınavına aittir.)

NOT: Paragraf sorularında birçok kişinin yaptığı en büyük hata, soru kökünü yanlış anlamak veya “olumlu / olumsuz ifadelere” dikkat edememektedir. “Parçadaki yazar, kitap okurken neler yapmaktan hoşlanmaktadır?” sorusunu, “hoşlanmamaktadır” şeklinde olumsuz anlayıp soruyu buna göre çözerseniz yanılırsınız. Bunu için soru kökündeki özellikle son kelimeleri çok dikkatli okumalısınız.

2. Seçeneklere Göz Atın

Soru kökünü okuyup anladıktan sonra, cevap olarak neyi bulmamız gerektiğine göz atmalısınız. Bunun için seçenekleri tamamen okumadan, kaymağını alma tekniği ile anahtar kelimeler üzerinde yoğunlaşarak bunları zihninizin bir köşesinde tutmalısınız. Seçeneklerin bilgi mi yorum mu içerdiğini, tek kelimeden mi yoksa cümlelerden mi oluştuğuna dikkat etmeniz cevabı bulmanızı kolaylaştıracaktır.



3. Paragraf Metnini Okuyun

Seçeneklere göz attıktan sonra paragrafı okumaya başlayabiliriz. Bazı soruların cevabını bulmak için, metnin tamamını dikkatlice okumamız gerekir. Mesela “Bu parçanın ana fikri aşağıdakilerden hangisidir?” şeklinde bir sorunun doğru cevabını, metnin tamamını okumadan bulmak risklidir. Fakat “Bu paragraf, hangi soruya karşılık niteliğinde söylenmiş olabilir?” şeklindeki bir soru için metnin tamamını okumaya gerek yoktur, anahtar sözcükler üzerine yoğunlaşarak seçeneklerden birini seçebilirsiniz.

Paragrafı okurken, sorunun sizden istediği şeyi her zaman aklınızda tutmalısınız. Mesela “Paragrafta kullanılan anlatım biçimi nedir?” sorusunun cevabını bulmak için, metni anlamanıza gerek yoktur. Metni anlamakla zaman kaybederseniz, “Aaa, aslında metni biçim olarak değerlendirmem yeterliymiş.” diye hayıflanmanız içten bile değildir. Bunun için sorunun sizden istediği şeyler üzerinde yoğunlaşmanız, doğru cevabı bulmanızı kolaylaştıracağı gibi zamandan tasarruf etmenizi sağlayacaktır.

Paragrafı okurken, doğru cevaba götürecek anahtar sözcüklerin altını çizmeniz veya yuvarlak içerisine almanız yararlı olabilir. Hatta ilgili yerleri, ilgili seçeneklerle eşleştirme bile yapabilirsiniz. Böylece seçenekleri elemiş olursunuz.

4. Doğru Seçeneği Bulmaya Çalışın

Soruyu hazırlayan kişilerin sizi şaşırtmak için çeldirici şıklar eklediklerini, soruda sizden istenilen şeyi ne olduğunu ve paragraf metninde hangilerini bulup / çıkarabileceğimizi güzelce değerlendirdikten sonra, seçeneklerden en uygun olanı işaretleyin. Kesinlikle yanlış olduğunu düşündüğünüz cevapları çıkardığınızda geri kalan şıkları tekrar metinde bulmaya çalışabilirsiniz. Eğer metni tam anlamadığınızı düşünüyorsanız, sadece bir seçenek için metni tekrar gözden geçirebilirsiniz. Böylece gözden kaçırma ihtimalinizi devre dışı bırakmış olursunuz.

Yukarıda anlatılan dört işlem basamağını uygularken, “hızlı okumatekniklerinden yararlanabilirsiniz. Bunun için ilgili sayfamızdan yardım alabilir, “hızlı soru çözme teknikleri üzerinde kendinizi geliştirebilirsiniz. Ayrıca MEB’in hazırlamış olduğu paragraf soruları sunusundan meb, paragraf sunusu yararlanabilirsiniz. Şimdi aşağıda birkaç paragraf sorusunun örnek çözümü üzerine yapılacak açıklamaları dikkatle incelemenizi istiyoruz.

Örnek Soru Çözümleri

Soru: 1) YGS / 2013

ygs paragraf soruları çözme tekniğia) 2013 yılında yapılan YGS’de çıkan yandaki paragraf sorusunu dört adımda çözmek için öncelikle soru köküne bakıyoruz. Soru kökünde “sanat alanındaki bilimsel çalışmalarda” ifadesi, metnin içerisinde bahsedilecek konuları bize çağrıştırıyor. Soru kökünde “hangisi önerilmektedir?” denildiğine göre, soru bizden yazarın neyi beğenip, tavsiye ettiğini bulmamızı istiyor.

b) Şıklara göz atıyoruz, “yenilikler, rehber edinmek, girişimler, eski eserler, farklar” gibi çeşitli anahtar kelimeleri zihnimizde tutarak, paragrafa yöneliyoruz.

c) Paragrafın tamamını okumamız gerekiyor; çünkü yazarın genel olarak düşüncelerini anlamamız gerekli. Metnin başında “soru sormak” anahtar kelimesini görüyoruz. Paragrafın ilk ve ara cümlelerinde, Gombrich’in kendi düşünceleri ifade ediliyor. Fakat son cümle, yazarın kendisine ait ve öneriyi içeren bölüm. Cevabı bulabileceğimiz kısım, son cümle. Dikkatle okuyoruz.

d)Cesaretin her şey demek olmadığını, eleştirel düşünmek gerektiği, böyle başarılı olunacağı” ifadeleri bizi doğrudan “yeni çalışmalar yapmak, titiz çalışmak” anlamlarını içeren “A şıkkına” yönlendiriyor. Çünkü yazar cesur olup yeni şeyler ortaya koymayı ve çok titiz çalışmak gerektiğini, eleştirel olmak gerektiğini ifade ediyor. Bunun için doğru cevap A seçeneğidir. Diğer şıkları incelersek, paragrafta hiçbirinden bahsedilmediğini görebiliriz.

Soru: 2) LYS / 2013

lys paragraf soruları nasıl çözülüra) 2013 yılında yapılan LYS’de çıkan yandaki paragraf sorusunu dört adımda çözmek için öncelikle soru köküne bakıyoruz. Soru kökünde “iyi şiirin nitelikleri” ifadesi, metinde nelerden bahsedildiğini çağrıştırıyor. Soru kökünde “hangisi sayılamaz?” denildiğine göre, metinde iyi şiirin hangi nitelikleri sıralanmış onları bulacağız ve içlerinden hangisi yoksa onu seçeceğiz. Olumsuz ifadeye dikkat!

b) Şıklara göz atıyoruz, “sarsan, kalıp, düş gücü, düzey, sanat” gibi çeşitli anahtar kelimeleri zihnimizde tutarak, paragrafa yöneliyoruz.

c) Bu tarz soruları çözerken, şıkları paragrafta bulup eşleştirerek doğru cevaba gitmek daha kolay olmaktadır. Örneğin bu paragrafta Montaigne’in ve Melih Cevdet’in sözleri, iyi şiirin okuyucunun düşünce dünyasını sarsacak kadar etkili olması gerektiğini vurguladığına göre A şıkkı elenir. Bu şekilde paragrafı okuyup, aşağıdaki hangi seçeneğe karşılık geleceğini bulmamız gerekiyor.

d) Metinde geçen “allak bullak eder (A), şiir ve kural yan yana getirilemeyecek iki sözcük (B), düş dünyamızı sonsuzluğa açmaktan (C), söz sanatlarının, edebiyatın uçurtması (E)” ifadeleri incelendiğinde, D şıkkı dışında kalan tüm seçeneklerin karşılığı paragrafta bulunmaktadır. Bunun için yanıt D seçeneğidir.

Soru: 3) ALES / 2013

ales paragraf soruları nasıl çözümüa) 2013 yılında yapılan ALES’te çıkan yandaki paragraf sorusunu dört adımda çözmek için öncelikle soru köküne bakıyoruz. Soru kökünde yazarın memnun olmadığı, yakındığı şeyin ne olduğu soruluyor. Daha önce dediğimiz gibi, “yakınmak” kelimesini bilmiyorsanız, bu soruyu çözemezsiniz.

b) Şıklara göz atıyoruz, “Albert Camus, Jean Grenier, başarı, aydın, halk, kalıp” gibi çeşitli anahtar kelimeleri zihnimizde tutarak, paragrafa yöneliyoruz.

c) Bu soruda paragrafın tamamından elde edeceğimiz bir çıkarım istenilmektedir. Yani paragrafın tamamını baştan sona okuyup, yazarın neyden şikayet ettiğini, rahatsız olduğunu bulup şıklarda en yakın ifadeyi aramamız gerekiyor. Bunun için metni okumaya başlıyoruz. Metnin başında Albert Camus’ün yalnızca bir yönüyle tanındığı ifade ediliyor. Metnin devamında Camus’un hocası olan Jean Grenier’in roman, deneme, sanat eleştirileri ile ilgili çalışmalarının görmezden gelindiği belirtiliyor. Metni sonuna kadar okuyup, yazarı rahatsız eden durumu anlamaya çalışıyoruz.

d) Zihnimizde oluşan düşünceye, yani yazarı rahatsız eden şeye en yakın ifade C seçeneğinde verilmiştir. Sanat çevrelerindeki insanlar Jean Grenier’i dar bir kalıbın içine sığdırmaya çalışmaktadır ve yazar bundan yakınmaktadır. Bunun için cevap C seçeneğidir.

Soru: 4) TEOG / 2014

teog paragraf soruları çözme tekniğia) 2014 yılında yapılan TEOG sınavında çıkan yandaki paragraf sorusunu dört adımda çözmek için öncelikle soru köküne bakıyoruz. Soru kökünde kitap okuma ile ilgili hangi bilgiye “ulaşılamadığı” sorulmaktadır. Olumsuz köke dikkat ediyoruz ve konu hakkında biraz bilgi edinmiş oluyoruz.

b) Şıklara göz atıyoruz, “Düşünce dünyası, kelime hazinesi, insanları anlama, seçici olma” gibi çeşitli anahtar kelimeleri zihnimizde tutarak, paragrafa yöneliyoruz.

c) Bu tip sorularda şıklar ile paragraf arasında eşleştirme yaparak ilerlemek işinizi daha kolaylaştıracaktır. Örneğin, “İnsanın fikir ve hayal dünyasını genişletir” cümlesi, A şıkkını elemektedir. “Sözcük dağarcığını ve üslubunu geliştirir.” cümlesi, aynı şekilde B seçeneğini elemektedir.

d) Seçenekleri tek tek eleyerek gittiğimizde, metinden kitap okumayla ilgili “seçici olmayı gerektirir” gibi bir bilgi veya yoruma ulaşamayız. Bunun için doğru yanıt D seçeneğidir.

Orkun KUTLU

Orkun Kutlu