- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Nesne Nasıl Bulunur?

nesne nasıl bulunur, örnekleriNesne nasıl bulunur, belirtili ve belirtisiz nesneyi cümlenin öğelerini bulurken hangi sorularla buluruz gibi soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz. Cümlenin öğelerinden nesne, sık sık özne ile karıştırılır. Özellikle belirtisiz nesne ile öznenin soruları aynı olunca, bazen cümle içerisinde bulmak zorlaşabilir. Hâlbuki küçük noktalara dikkat edilirse, belirtili ve belirtisiz nesneleri hem anlamlarından hem de dil bilgisel özelliklerinden anlamak hiç zor değildir.

Belirtili Nesne

Cümledeki nesneyi bulmak için, öncelikle tüm ögelerde olduğu gibi yüklemi bulmak gerekir. Yüklem bulunduktan sonra, belirtili nesneyi bulmak için yükleme “neyi, kimi” soruları yöneltilir. Bu soruların yanıtı, belirtili nesneyi verir. Örneğin, “Her akşam haberleri izlerim.” cümlesinde “neyi izlerim?” sorusunun cevabı olan “haberleri” kelimesi, belirtiyi nesnedir.

Örnekler: Dün yapılan ihaleyi, en güçsüz aday kazandı.
– Sokakta köpeğimi gezdirdim.
Ağaçtaki elmaları kim topladı?
Bilgisayarımı tamirciye gönderdim.
– Kış temizliği için perdeleri makineye attım.



NOT: Yukarıdaki cümlelerde altı çizili olan kelime ve kelime grupları, belirtili nesnedir ve hepsi, yükleme sorulan “Neyi?” sorusunun cevabıdır. Dikkat edilirse, bazı tamlamalar birleşik alınmıştır. Çünkü cümlenin ögeleri bulunurken tamlamalar, kelime grupları ve deyimler ayrılmaz. Bunun için nesneleri de bulurken, mutlaka buna dikkat etmek gerekir.

Belirtisiz Nesne

Cümledeki belirtisiz nesneyi bulmak için, yükleme “ne, kim” soruları sorulur. Bu soruların cevabı her zaman belirtisiz nesneyi göstermeyebilir. Özneyi de bu sorularla bulduğumuz için, şuna dikkat etmek gerekir. “Ne / kim?” soruları, cümlede “işi yapan kişiyi” mi gösteriyor; yoksa “işten etkilenen varlığı / kişiyi” mi gösteriyor? Eğer işi yapanı bulduruyorsa, bu öznedir. İşten etkilenen ise “belirtisiz nesne” kabul edilir.

Örneğin, “Dün kardeşim yurt dışına gitti.” cümlesinde “kim gitti?” sorusunu sorduğumuzda, “kardeşim” yanıtını alırız. Fakat bu bize belirtisiz nesneyi değil, özneyi verir; çünkü bu soru işi yapan kişiyi gösterir. Fakat “Tatile çıkarken yanıma kitap da aldım.” cümlesinde “ne aldın?” sorusunun cevabı olan “kitap” kelimesi, cümlenin nesnesidir; çünkü işi yapan değil, işten etkilenendir.

Örnekler: – Oturacak yer kalmayınca sandalye getirdik.
– Orhan Bey güzel bir ev almış.
– Burada hiç kuş görmedim.
– Her sabah sütlü kahve içerim.
– Eşime doğum gününde çiçek aldım.
– Kasaba iki kilo kıyma siparişi verdim.

Orkun KUTLU

Orkun Kutlu