Nef’î’yi Nef’î yapan en önemli özellik, şiirlerinde ahengi yani müzikaliteyi başarılı bir şekilde kullanmasıdır. O, şiirlerinde özellikle de kasidelerinin nesib-teşbib bölümlerinde çizmiş olduğu manzarayı kendine mahsus bir ses tonu, muhteşem bir ahenk ve şiirin muhtevasına uygun bir musikîyle okuyucuya yansıtmasını başarmıştır.
Bunda o manzaraya ve âhenge uygun kelime seçimindeki titizliği de etkili olmuştur. Nitekim savaş manzarasının çizildiği bir şiirinde, ahengin yardımıyla ondaki kılıç şakırtılarını, Allah Allah nidalarını ve uzaktan duyulan kös seslerini hissetmek mümkündür. Bu özelliğinden dolayı Nef’î özellikle edebiyatımızda kaside şairi olarak şöhret bulmuştur. Nitekim Nedîm, Nef’î’nin bu alandaki başarısını şu şekilde dile getirmiştir:
Nef’î vâdî-i kasâidde suhan-perdâzdır Olamaz amma gazelde Bakî vü Yahya gibi
Ayrıca kasideyi fahriye ile başlatarak onda bir yenilik meydana getirmiştir. Çoğu tasavvufî imajlarla yüklü gazelleri kasidelerine göre daha sade bir üslûpla kaleme alınmıştır. Kaynaklar onu esmer tenli, mağrur edalı, Mevlevî tarikatına mensup biri olarak gösterir ve çok zengin bir kadınla evli olduğunu naklederler. Türkçe ve Farsça olmak üzere iki divanı bulunan şairin, bir de Sihâm-i Kaza adlı hiciv mecmuası vardır. Türkçe Dîvân, bizzat Nef’î tarafından tertip edilmiştir.
Dîvân‘da 62 kaside, 1 müseddes, 1 Fuzîlî‘ye tesdis, 1 terkib-bend (Sâkî-nâme), 1 mesnevî, 10 kıt’a-i kebîre, 134 gazel, 2 kıt’a, 6 nazm, 5 rubaî, 18 müfred bulunmaktadır. Eski imlâ ile üç kere basılan (Bulak 1252, İstanbul 1269,1311) Nef’î Dîvâıu’mn yeni harfli en sağlam metni Metin Akkuş tarafından 8 ayrı nüsha karşılaştırılarak yayımlanmıştır (Nef’î Divanı, Ankara 1993). Abdülkadir Karahan {Neft Divanı’ndan Seçmeler, İstanbul 1972, 1986; Ankara 1985; Nef’î, Ankara 1986) ve Halûk İpekten (Nef’î [Hayatı-Sanatı-Eserleri], Ankara 1996) ise Dîvân’dan se-, Çilmiş şiirleri neşretmiştir. Nef’î’nin Farsça Dîvânı’nda 16 kaside, 1 terci-bend, 1 kıt’a-i kebîre, 21 gazel ve 171 rubaî yer almaktadır.
Nef’î’nin Fars dili ve kültürüne olan vukufiyetini göstermesi bakımından önemli olan divanda, tasavvuf düşüncesi önemli bir yer almaktadır. Mecazî aşkın hemen hemen hiç görülmediği eserde, şairin çektiği acılar ve haşin tabiatının oluşturduğu ruh buhranları, tasavvufi fikirler içerisinde yoğrularak belirtilmiştir. Divanda yer alan Farsça “sâkînâme“si Türkçesi gibi türünün en güzel örneklerindendir. Nef’î’nin özellikle Farsça şiirlerinde Örfî ile Enverî’nin etkileri açıkça görülür. Bu iki şairin Fars edebiyatında hicivleriyle tanınması gibi fıtraten Nef ‘î’yle örtüşmeleri de ilginçtir. Nef’î’nin Farsça Dîvânı’nı Ali Nihad Tarlan Türkçeye tercüme etmiş (Nef’î’nin Farsça Dîvânı Tercümesi, İstanbul 1944), Mehmet Atalay da üzerine bir doktora çalışması yapmıştır (Şair Nef’î, Farsça Divam’nın Edisyon Kritiği ve Üslûbu, Atatürk Üniv. SBE, Erzurum 1988 (yayımlanmamış doktora tezi]).
Farsça Dîvanı’nda na’tlar arasında yer alan ve şair tarafından Tuhfetü’l-uşşâk adı verilen 97 beyitlik kasidenin son yıllarda yapılan araştırmalar neticesinde müstakil bir eser olduğu anlaşılmıştır. Fuzûlî’nin Enîsü’l-kalb adlı eserine nazire olan Tuhfetü’l-uşşâk, Ali Nihad Tarlan tarafından tercüme edilerek British Museum yazmasının fotokopisi ile birlikte neşredilmiştir (“Nef’î’nin Tuhfetü’l-uşşâk Tercümesi”, İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi, nr. 2, 1964, s. 185-200). Sihâm-ı Kaza, Nef’î’nin hicivlerinin yer aldığı ve kendisinin “heccâv” olarak tanınmasına vesile olan mecmuadır. Nef “î Sihâm-ı Kazâ’da, babasından başlayarak sadrazamlık, vezirlik gibi önemli mevkilerde bulunan kişiler ve şairleri hicvetmiştir.
Beklediğini bulamama yahut da işinden uzaklaştırılma gibi sebeplerle devlet erkanını, karşılıklı kıskançlık, çekişme ve rekabetten dolayı şairleri hicveden şiirlerin bazen ağza alınmayacak sövgülerle dolu, bazen de ince, sanatlı ve gerçekten bir zekâ ürünü olduğu görülmektedir. Eser, Saffet Sıtkı (Bilmen) (Nef’î ve Sihâm-ı Kazası. İstanbul 1943) ve Metin Akkuş (Nef’î ve Sihâm-ı Kaza, Ankara 1998) tarafından yayımlanmıştır.