Bir dizede iki ya da daha fazla kavramdan bahsettikten sonra diğer dizede onlarla ilgili açıklama yapmaktır. Genellikle bir beyit içinde, birinci dizede birkaç şeyi anlattıktan sonra, ikinci dizede bunlarla ilgili benzerlik ve karşıtlıkları belirt meye leff ü neşr denir. Bu sanat düzyazıda da görülebilir. Genellikle bir beyit içinde birinci dizede en az iki şey söyleyip, ikinci dizede bunlarla ilgili benzerlik ve karşılıkları verme sanatıdır.
ÖRN: Bâran değil, şafak değil, ebr-i seher değil
Gözyaşıdır, ciğer kanıdır, dâd-ı ah’tır.
Açıklama: Bu dizelerde bârana (yağmur) karşılık olarak gözyaşı, şafağa (güneşe batarkenki kızıllık) karşılık olarak ciğer kanı, ebr-i seher’e (sabah bulutu) karşılık olarak dud-ı ah (ah’ın dumanı) verilmiştir.
ÖRN: Bağ-ı dehrin hem baharın hem hazanın görmüşüz.
Bir neşatın da gamın da rüzgarın görmüşüz.
Not: Teşbih ve istiare ile yakından ilgili olan bu sanat, ilk dizede söylenenlerin ikinci dizede düzenli ya da düzensiz açıklanışına göre ikiye ayrılır.
Karışık Örnekler:
– Hakir olduysa millet şanına noksan gelir sanma,
Yere düşmekle cevher, sâkıt olmaz kadr-ü kıymetten.
– Sen bana en sadık arkadaştın,
Gönlümde ateştin, gözümde yaştın,
Ne diye tutuştun, ne diye taştın?
Beni kıskandırıp durmalı mıydın?
– İşte gördüğünüz üzere, savaş ve barışa işaret olarak, bir elimizde kan dökücü mızrak, bir elimizde de zeytin dalı var; ikisinden birini seçerek kabul buyurunuz.
– Deli eder insanı bu deniz, bu gökyüzü,
Göz kırpar yıldızlar, türkü söyler balıklar.
– Bakışların kor ateş / Duruşun durgun su/ Biri yakar, biri boğar.
– Ârızın yâdıyla nemnâk olsa müjgânım nola,
Zâyi olmaz gül temennâsıyla vermek hâre su.
– Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz,
Biz neşâtın da gamın da rûzgârın görmüşüz.
– Bakışların fırtına,
Duruşun durgun su,
Biri alabora eder,
Biri boğar.
– Gönlümde ateştin,gözümde yaştın,
Ne diye tutuştun,ne diye taştın.
– Ben bir sedefim, sen nisan bulutu,
Ver damlaları,al yuvarlak inciyi.