1. Kurum ve kuruluş adları ve türemiş adlar dışında kalan özel adlardan sonra kesme işareti konur.
Örnek: Gül Baba’ya, Iraz Ana’nın, İngiliz’den, Rus’muş, Türkiye Cumhuriyeti’ni, Allah’ın; Asya’nın, Marmara Denizi’nden; Hisar’dan, Boğaz’dan; Jüpiter’den, Venüs’ü; Çankaya Köşkü’ne, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Kiralık Konak’ta, Sinekli Bakkal ’ı; Millî Eğitim Temel Kanunu’na. Medeni Kanun’un; Nihat Bey’e, Ayşe Hanım ’dan gibi.
Not: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
2. Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının…
3. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek: 1985 te, 8’inci madde, 2’ncikat; 7,65’lik, 9,65lik.
4. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
Örnek: a’dan z’ye kadar, b’nin m’ye dönüşmesi, Türkçede -lık ’la yapılmış sözler.
Not: Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılır: Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’na…
5. Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek: Türklük, Türkçülük, Müslümanlık, Avrupalılaşmak, Konyalı, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türkçenin, Müslümanlıkta, Polonyalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün…
Not: Yabancı özel adların sonundaki çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
– Bordo’lu
6. Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılır. Ayrıca kişi adlarından sonra kullanılan unvanlara gelen ekler de kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek: Sevinç Hanım’a, Ender Bey’den, Ali Efendi’nin, Cumhurbaşkanı’nca, Enver Paşa’ya, Türk Dil Kurumu Başkanı’na göre vb.
7. Basım sırasında bazı harfler değişik şekilde dizilse bile (italik, çok belirgin siyah) kesme işareti yine de kullanılır.
Örnek: Faruk Nafiz’in Han Duvarları’nı okudunuz mu?
8. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye…
Not: Kısaltmaya getirilen ekler kısaltmanın okunuşuna göre yazılır.
9. Metre (m), litre (l), kilometre (km) şeklindeki kısaltmalardan sonra kesme işareti kullanılır.
Örnek: Ankara-İstanbul yolunun 300 km’lik kısminin yapımı bitmişti.
10. Gazete ve dergi başlıklarına ek getirilmişse kesme işareti ile ayrılır.
Örnek: Anayasa’yı, Resmi Gazete’de
Not: Özel isim satır sonunda bitmiş, aldığı eki yazacak yer kalmamışsa o zaman kesme işareti özel ismin sonundaki yerine konur, ismin sonuna gelen ek diğer satırın basına yazılır, ancak birleştirme işareti özel ismin bulunduğu satırın sonuna konmaz. Kesme işaretinin konması yeterlidir.
– Dün İstanbul’ dan geldi.
11. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adlarından sonra kullanılır.
Örnek: Dolmabahçe Sarayı’nın, Çankaya Köşkü’ne, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Ankara Kalesi’nden, Horozlu Han’ın, Galata Köprüsü’nün, Bilge Kağan Abidesi’nde, Çanakkale Şehitleri Anıtı’na.
12. Din ve mitoloji ile ilgili özel adları eklerle ayırırken kullanılır.
Örnek: Allah’ın, Tanrı’ya, Cebrail’den, Zeus’u, Gök Tanrı‘dan…
13. Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır:
Örnek: Bir ok attım karlı dağın ardına,
Düştü n’ola sevdiğimin yurduna,
İl yanmazken ben yanarım derdine,
Engel aramızı açtı n’eyleyim.
(Karacaoğlan)