Kalıplaşmış İsim-Fiil / Kalıplaşmış Ad Nedir?
İsim-fiiller, dilimizde bazen bir varlığın veya kavramın kalıcı adı olma eğilimi göstermektedir. Bu kelimeler fiil kök veya gövdelerine getirilen isim-fiil ekleriyle yapılmalarına karşın, artık fiilimsi özelliklerini kaybederek kalıplaşmış isme dönüşmektedir. Fiilimsiler, her ne kadar fiil olmasalar da bir hareket, iş, eylem yönleri bulunmaktadır. Kalıplaşmış isimlerde ise kelime bu eylem yönünü tamamen yitirerek bir varlığın veya kavramın kalıcı adı olmaktadır.
Tanımlayacak olursak, “isim-fiillerin, bir varlığın veya kavramın adını karşılayacak şekilde eylem yönünü tamamen yitirmesiyle oluşan kelimelere” denilmektedir. Örneğin “sarma” kelimesi, eğer “Ablam çok güzel sarma yapar.” cümlesindeki gibi bir yemeğin adı olacak şekilde kullanılırsa bu kelime artık “kalıplaşmış ad” olarak kabul edilir. Çünkü artık bu kelime bir eylem ifade etmemektedir, doğrudan bir varlığın adı olmuştur. Fakat bu kelimeyi “Birazdan ipleri sarma işlemine geçeceğiz.” cümlesindeki gibi eylem yönüyle kullanırsak, bu kelime “isim-fiil” olarak kabul edilir.
NOT: Kalıplaşmış isimlerin, mutlaka isim-fiil ekleri olan “-ma, -ış, -mak” eklerinden birini alması gerekmektedir.
Örnek: – Kardeşimle uçurtmaları alıp kırlara koştuk.
NOT: İsim-fiillerle kalıplaşmış adları ayırt etmenin yolu, onların eylem yönerini hâlâ devam ettiriyor mu diye kontrol etmektir. Fiilimsi sorularında özellikle yemek adları görürseniz, bunların kalıplaşmış isim olma ihtimali yüksektir.
Örnek: – Varillerin dolması uzun zaman alıyor. (isim-fiil)
– Anneannemin biber dolması çok beğenilirdi. (kalıplaşmış ad)
– Torunu için yelek dokumaya başladı. (isim-fiil)
– Şehrimize bir dokuma fabrikası açıldı. (kalıplaşmış ad)
– Eve gelirken iki tane ekmek alır mısın? (kalıplaşmış ad)
– Tohumları çok derine ekmek zararlıdır. (isim-fiil)
Kalıplaşmış İsim Örnekleri
– Mağazanın girişi arka taraftaymış.
– Geçen yıl da yarışmanın galibi bizdik.
– En sevdiğim yemek kızartmadır.
– Bu tartışmadan sonuç çıkmayacağı bal gibi ortada.
– Gökyüzü rengârenk uçurtmalarla doluydu.
– Bu şiir, yepyeni söyleyişle yazılmış.
– Lokantamızda ev yemekleri yapıyoruz.
– Kahvaltı için ekmek alman gerekiyor.
– Misafirlere pilavla kavurma ikram ettiler.
– Apartmanın çıkışına bekçi kulübesi yapıldı.
– Elindeki çakmak ile oynaması annesini tedirgin etti.
– Her gün dondurma yersen çok hasta olabilirsin.
– Merak ettiğiniz bilgileri giriş kattaki danışmadan öğrenebilirsiniz.
Orkun KUTLU
BENZER KONULAR
Bu Yazıya 25 Kişi Yorum Yazmış!
Yorum Yaz! | Görüş Bildir!
- Yazının Bağlantısı: Kalıplaşmış İsim-Fiil / Kalıplaşmış Ad Nedir?
- Yazının Bölümü: Dil-Anlatım
- Diğer kaynaklarda arayın:
- Etiketler: Eylemsi, Fiilimsi, İsim-Fiiller Konu Anlatımı, Kalıplaşmış Ad, Kalıplaşmış Adlar, Kalıplaşmış Fiilimsi, Kalıplaşmış İsim, Kalıplaşmış İsim Farkları, Kalıplaşmış İsim Fiilimsi, Kalıplaşmış İsim Nasıl Bulunur, Kalıplaşmış İsim Nedir, Kalıplaşmış İsim Örnekleri, Kalıplaşmış İsim-Fiil, Kalıplaşmış İsim-Fiil Cümleleri, Kalıplaşmış İsim-Fiil Konu Anlatımı, Kalıplaşmış İsim-Fiil Nedir, Kalıplaşmış İsim-Fiil Örnekleri
- Rastgele 10 Yazı:
Kalıcı isimleri normal fiilimsilerle hep karıştırıyordum sizin verdiğiniz yöntem çok işime yaradı artık hemen ayırdedebiliyorum.
Kalıcı adlarını daha böyle açıklar mısınız?
Uçuş kalıplaşmış isim-fiil midir?
Kalıcı isimler fiilimsi olarak kabul edilirler mi? Yoksa isimleştikleri için artık fiilimsi olma özelliklerini kaybetmişler midir?
Artık fiilimsi sayılmazlar.
Adlaşmış sıfatfiil mesela yaşananlar örneğindeki gibi kelimelerdir.
Gayet açıklayıcı bir konu anlatımı olmuş.
“Takma ad ” kalıplaşmış bir sözcük müdür?
Gidiş ve geliş isim-fiil mi?
Evet isim fiildir.
Yaşanan kelimesi kalıcı ad mı yoksa adlaşmış sıfat mı?
“Yaşanan” kelimesi adlaşmış (ismi düşmüş) sıfat-fiildir. Kalıcı ad değildir. Kalıcı ad olması için artık bir varlığı veya kavramı karşılıyor olması gerekir.
Teşekkür ederim soruda çıkmıştı çözmeme yardımcı oldunuz çok ama çok teşekkür ederim.