- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Hüsn-i Talil – Güzel Neden Bulma Sanatı

hüsn-i talil nedir, örnekSebebi bilinen bir olayın meydana gelişini, gerçek sebebinin dışında başka, güzel bir nedene bağlamadır. Herhangi bir olayı gerçek edeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedene bağlayarak açıklama sanatıdır. Ancak bu nedenin kesin bir yargıya dayanması gerekir.

Hüsn-i Talil örnekleri:

– Gül bahçesi sevgiliden haber geldiği için,
Süslendi ve güzel kokular süründü.

– Yoksun diye bahçemde çiçekler açmıyor bak.
– Senin o gül yüzünü görmek için, / Sana güneş bakmak için doğuyor.
– Benim kaderime ve yalnızlığıma, / Irmaklar bile ağladı.

– Rüzgar gökte bir gezinti,
Üşürüz her akşam vakti,
Ne sıcak vücutlar gitti,
Toprağı ısıtmak için.

– Güller kızarır utancından o gonca gül gülünce,
Sümbül bükülür kıskancından kakül bükülünce.

– Bir an önce görülsün diye Akdeniz,
Toroslarda ağaçlar hep çocuk kalır.

– Toros dağlarının üstüne, / Ay, un eledi bütün gece.



Not: Hüsn-i talil’de de tecâhül-i arif’te olduğu gibi gerçek bir nedeni bilmezlikten gelme gibi bir durum vardır. Hüsn-i talil’i, tecâhül-i ariften ayıran yön, gerçek bir olayın hayali nedene bağlanmasıdır.

ÖRN:“Güzel şeyler düşünelim diye yemyeşil oldu ağaçlar.” cümlesinde; ilkbaharda doğanın uyanması, ağaçların yapraklanması gibi gerçek bir olay, hayali bir nedenle açıklanmış)

ÖRN:Güller ki yüzünün renginden utandıkları için kızardılar.

ÖRN:Niçin sık sıkbakarsın öyle mirat-ı mücellâya,
Meğer sen dahi kendi hüsnüne hayran mısın kâfir?

Nedim

ÖRN: Sen gittin yaslara büründü cihan, / Soluyor dallarda gül dertli dertli.

Şair, “akşamın gelişini” ve “gülün solmasını”, “sevgilinin gidişine bağlamıştır. Böylece gerçek neden yerine hoşa giden, hayali bir neden bulmuştur.

ÖRN: Güzel şeyler düşünelim diye, / Yemyeşil oluvermiş ağaçlar.

Şaire göre ağaçlar, insanların mutlu olmasını, güzel şeyler düşünmesi için yemyeşil olmuştur. Bu ağaçların yeşil olmasının gerçek nedeni değildir. Şair gerçek nedeninin dışında daha güzel ve etkileyici bir neden bulmuştur.

ÖRN: Renk aldı özge ateşimizden şerâb ü gül,
Peymâne söylesün bunu gülzâr söylesün.

Bilinmeyen Sözcükler: ŞERAB: şarap, PEYMANE: kadeh , GÜLZÂR: gül bahçesi

Açıklama: Bu dizelerde şair, şarabın ve gülün rengini (kırmızılığını) kendi içindeki ateşten geldiğini belirtiyor. Böylece şarabın ve gülün kırmızılığını gerçek nedeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedenle açıklıyor.

ÖRN: Yeni bir ülkede yem vermek için atlarına,
Nice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgârına.

Akıncıların yeni ülkeler fethetme isteklerinin nedeni olarak, şair atlarına yeni bir ülkede yem vermek isteyişlerini gösteriyor. Oysa fetihlerin asıl amacı toprak kazanmaktır.

ÖRN: Sen yoksun hiçbir şey yok,
Güneşin rengi,
Ağustosyıldızlarının sıcaklığı,
Karanfil kokusu…

Şair, karanfil kokusunun ağustos yıldızlarının sıcaklığının, güneşin renginin olmayışını gerçekçi bir neden değil de sevdiğinin yok oluşuna bağlıyor.

ÖRN: Müzeyyen oldu reyâhin bezendi bâğ -ı çemen,
Meğer ki bağa haber geldi yârdan bu gece.

Bilinmeyen Sözcükler: MÜZEYYEN OLMAK: süslenmek , REYÂHİN: fesleğenler
Açıklama: Şair, “Bahçe, süslenmiş fesleğenlerle bezendi, meğer sevgili bu gece geleceğini bildirmiş.” diyor. Bahçenin süslenmesini sevgilinin geleceği haberine bağlıyor. Halbuki bahçenin güzellik kazanması mevsimle ilgilidir.

ÖRN:Hâk – i pâyine yetem der ömrlerdir muttasıl,
Başını taştan taşa urup gezer âvâre su.

Irmakların dağ taş aşarak (başını taştan taşa vurarak) akıp gidişi, Hz.Peygamberimizin ayak bastığı topraklara ulaşmak nedenine bağlanıyor.

Edebi Sanatlar sayfasına dön! «|