- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Batı Edebiyatında Günlük Türü

günlük, günceŞerife Doğan, güncenin tarihteki ilk örneklerinin eski Yunan ve Roma dönemine ait olduğunu söyler. Yazara göre, eski Yunanda bazı almanaklar, yılın belli zamanlarında oluşan gökyüzü hareketlerini günü gününe aktarmıştır. Halman’a göre de, günlükler önceleri sadece gündelik işleri görmek için tutulmaktadır. İlk olarak günlük kullanan Romalıların “commentarii” adı verdikleri belgeler, yapılmış işlerin unutulmaması için kişilerin ya da kamu kuruluşlarının tuttukları notlardan oluşmaktadır. Günlük yazarları tabiatlarına göre iki grupta toplanabilir: Ruhbilimciler ve fıkracılar. Fıkracılar alay ve soğukkanlılıkla her olaya el atarak anlatırlar.

15. yüzyılda kimin tarafından yazıldığı bilinmeyen Bir Parisli Asilzadenin Günlüğü, 16. yüzyılda İtalyan Hümanistlerden Martin Sanudo’nun günlüğü, 17. yüzyılda İngiltere’de İngilizce yazılmış ilk güncenin sahibi Samuel Pepys’nin 2. Charles dönemini tarihi ve günlük olaylarıyla aktardığı günce, Victor Hugo’nun Görülmüş Şeyler adlı eseri, Fransa’da Goncourt kardeşler, Almanya’da Herder’e ait “Özel Gezi Notlar” niteliği taşıyan günce ve bunun dışında büyük Alman yazar Goethe’nin seyahat notları ve güncelerden oluşturduğu otobiyografisi bu gurup içerisinde sayılabilir. Ruhbilimciler ise gözlerini kendi üzerlerine çevirirler. Fransa’da bu türün kurucu Maine de Biran’dır. Ustası ise İsviçreli Amiel’dir.



19. yüzyılın ortalarına doğru, romantizm akımının en yoğun dönemini yaşamasıyla birlikte günlükler, edebî değeri ve içeriği bakımından çoğalmaya, yaygınlaşmaya ve yazarlarının iç dünyasını yoğun duygularla yansıtmaya başlamıştır. Şerife Doğan’ın ifadesiyle, 19. yüzyılda Fransa ve Almanya’da görün ilk örneklerle modern bir günce edebiyatı da doğar. Ancak günceler özel gezi notları özelliğinden kopar. 1882’de Fransız Henri Frederic Amiel’in Çok Özel Günce’si, 1885/87’de Alman Friedrich Hebbel’in Kalbimin Not Defteri ve Dünya, Yaşam ve Kitaplar Üzerine Ama Esas Olarak Kendim Üzerine Düşünceler en önemlileridir. Rus ressam Marie Bankitseff’in Günce’si, bittikten 50 yıl sonra yayınlanan Andre Gide’nin Günce’si, 1920 yılında Ernst Jünger ve Hans Carossa’nın Romen Güncesi, 1950 yılında Anne Frank’ın güncesi, 1954 yılında Wirginia Wolf’un eşi tarafından yayınlanan Bir Yazarın Güncesi de önemli günce örnekleri arasındadır.

20. yüzyılda günce diğer edebî türlerde olduğu gibi geleneksel görünümünden kopar ve böylece edebî günceler de gelişme fırsatı bulur. Max Frisch, Franz Kafka, Thomas Mann, Brecht bu dönemde önemli günce örnekleri verirler.

“Günlük / Günce” sayfasına dön! «|