Ünlü Uyumlarına Aykırı Olan Eklerin Yazımı
Tarih: 24 Mart 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: Yorum yok.
1. “-yor” (şimdiki zaman eki): Sadece -yor şeklinde yazılır, ünlü uyumlarına aykırıdır.
Örnek: geliyor, biliyor, istiyor, gizliyor…
2. “-ken” (zarf-fiil eki): Ünlü uyumlarına aykırıdır. Sadece -ken şeklinde yazılır.
Örnek: alırken, koşarken, bakarken…
3. “-leyin” (isimden zarf yapan ek): Ünlü uyumlarına aykırıdır.
Örnek: sabahleyin, akşamleyin
4. “-(İ)mtırak” (sıfattan sıfat yapan ek):
Örnek: yeşilimtırak, mavimtırak, ekşimtırak…
İkilemelerin Yazımı
Tarih: 24 Mart 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: Yorum yok.
1. Türkçede ikilemeler, genellikle ayrı yazılmaktadır. Çünkü ikilemeleri oluşturan sözcükler, genellikle anlamlı iki ayrı sözcükten oluşmaktadır. Bu sözcükler de aralarına noktalama işareti almadan, bir kelime grubu gibi ayrı olarak yazılırlar.
Örnek: adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval aval (bakmak), cır cır (ötmek), çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak kucak, şıp şıp (damlamak), şıpır şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tıkır tıkır, yavaş yavaş.
2. Sözcük tekrarıyla oluşan ikilemeler gibi, zıt veya eş anlamlı sözcüklerin tekrarlanmasıyla oluşan ikilemeler de ayrı yazılır.
Örnek: bata çıka, çoluk çocuk, düşe kalka, eciş bücüş, eğri büğrü, enine boyuna, eski püskü, ev bark, konu komşu, pılı pırtı, salkım saçak, sere serpe, soy sop, süklüm püklüm, yana yakıla, yarım yamalak.
NOT: İkilemelerin arasında kesinlikle hiçbir noktalama işareti konulmamaktadır.
Tabu Nedir, Nasıl Oynanır? – Tabu Kartları
Tarih: 22 Mart 2012 | Bölüm: Eğitim | Yorumlar: 22 Yorum var.
Tabu oyunu ve tabu kartları indirme üzerine hazırlanan bu yazıya, öncelikle “tabu” kavramını açıklayarak girmek gerekir. Türk Dil Kurumu, “tabu” sözcüğünü “1. Kutsal sayılan bazı insanlara, hayvanlara, nesnelere dokunulmasını, kullanılmasını yasaklayan, aksi yapıldığında zararı dokunacağı düşünülen dinî inanç; 2. Yasaklanarak korunan (nesne, kelime, davranış)” olarak açıklamaktadır. Özetlemek gerekirse, insanların üzerinde açıklama yapmaktan kaçındıkları ve değişmez sandıkları için çekimser durdukları konular tabu olarak kabul edilmektedir.
Bir oyun olarak “tabu“, eğitici ve konuşma becerisini ciddi anlamda geliştirici bir özelliğe sahiptir. Sözcük dağarcığı çok zengin olmayanlar için, bunu geliştirme fırsatı olarak algılanırken; sözcük dağarcığı zengin insanların da birbirleriyle kıyasıya yarış yaparken enginlere sığmayıp taşacak bir sözcük kapasitesine sahip olmalarına imkân tanımaktadır.
Tabu kartlarını indirmek – Tabu Oyun Kuralları – Tabu Oyunu nasıl oynanır? |
Düzeltme İşaretinin Kullanım Özellikleri
Tarih: 21 Mart 2012 | Bölüm: Genel | Yorumlar: Yorum yok.
1. Düzeltme işareti Türkçe olmayan kelimelerde kullanılan bir işarettir. Bu işaret hem uzatma hem de inceltme görevinde kullanılır. İnceltme görevi sadece “g, k, l” ünsüzleri için; uzatma görevi de “a, i ve u” ünsüzleri için söz konusudur.
a. İnceltme görevi
– Bazı yabancı kelimelerde –Türkçede kalın ünlülerle birlikte kullanılmayan– ince ünsüzler (g, k, l) vardır. Bu ünsüzlerin ince olduğunu, yani ince okunmaları gerektiğini kendilerinden hemen sonra gelen kalın ünlülerin (a, u) üzerine düzeltme işareti koyarak anlarız. Bu ünsüzlerin ince okunmasının gereği asıllarının öyle oluşu; amacı da yanlış anlam çıkarılmasını engellemektir:
Örnek: dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, rüzgâr, yegâne, bekâr, dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, kâr, kâtip, mekân, mahkûm, mezkûr, sükûn, sükût, ahlâk, evlât, felâket, hâlâ, hilâl, ilâç, ilân, ilâve, iflâs, ihtilâl, istiklâl, kelâm, lâkin, lâle, lâzım, mahlâs, selâm, sülâle, telâş, villâ, vilâyet, billûr, üslûp, velût…
– Batı dillerinden alınan kelimelerde de durum böyledir.
Örnek: plâj, plân, plâk, klâsik, lâhana, lâik (a kısa okunur) , lâmba, Lâtin, melânkoli, reklâm…
Ses yansımalı kelimeler için de aynı kural geçerlidir.
Örnek: lâklâk, lâpa lâpa, lâp lâp, lâkırdı, lâppadak…