Sosyalizm / Komünizm Nedir?
Tarih: 20 Haziran 2014 | Bölüm: Karışık | Yorumlar: Yorum yok.
Sosyalizmin pek çok çeşidi ve rengi olmakla beraber, burada daha çok marksist ve ihlilâlci sosyalizm kastedilmektedir. Sosyalizm, aslında, toplumculuk anlamında, kapitalizmin ezici ve sömürgeci tutumuna karşı bireyin ve toplumların kurtarılmasını, insanların hemcinsleri tarafından sömürülmesinin önlenmesini hedef alan bir harekettir. Toplumların ve devletlerin siyasî ve iktisadî bağımsızlığını da hedefleyen sosyalizmler, genellikle, bu gayeye ihtilâl (devrim) yoluyla ulaşmak isterler.
Meşrutiyet Dönemi sosyalist düşüncelerde gördüğümüz gibi İştirakçi Hüseyin Hilmi dine, toplumun inançlarına yumuşak yaklaşmış ve ondan istifade etmek istemişse de, bu diğer sosyalistlerce hoş karşılanmamıştır. Çünkü marksist sosyalizm, aslında materyalist ve ateisttir; dolayısıyla dini de zararlı ve bilim dışı görür. İktisadî yönden, üretilenlerin adaletli olarak dağılımını, üretim araçlarının toplumun ve devletin eline verilmesini, ekonomik hayatın değiştirilmesini hedef alır. Sosyalizmin genel olarak insanî yönden, insanın sömürülmesini ortadan kaldırma fikrine dayanır. Bu bakımından II. Meşrutiyet’in ilk senelerinde önce anlayışla ve hoşgörüyle karşılanmış İştirak mecmuasında melâmilerden Abdülaziz Mecdî (Tolun) bile şiir yazmakta bir beis görmemiştir.
1921’den sonra Türkiye’de, sosyalist hareketler Sovyetler Birliği’nin ideolojik yönlendirmesi istikametinde faaliyet göstermiştir. Şefik Hüsnü (Değmer), Hikmet Kıvılcımlı, M. Ali Aybar, Vedat Nedim Tör, Haydar Rıfat (Yorulmaz), Kerim Sadi (A. Cerrahoğlu), gibi pek çok temsilcileri yetiştirmiştir. Sosyalist hareket kendi içinde “Kadro”, “Yön” gibi dergilerin etrafında farklı hareketlere de yol açmıştır. Daha sonra Marksçı, Leninci, Stalinci, Maocu, Enver Hocacı ve daha pek çok fraksiyonlara bölünmüş, 21-24 Aralık 1991’de (Almaata Toplantısı) Sovyetler Birliği’nin çökmesi üzerine Sosyalist-Komünist ideoloji ve hareketler cazibelerini kaybetmiş, Avrupa’daki birçok komünist partisi ismini değiştirmiştir.
Vedat Nedim Tör
Tarih: 10 Şubat 2012 | Bölüm: V | Yorumlar: Yorum yok.
Vedat Nedim Tör (1897-1985). Cumhuriyet’in ilk dönem aydınlarından. 1916 yılında Galatasaray Lisesi’ni bitirdi. Yüksek öğrenimini Berlin Üniversitesi’nde tamamladı. İktisat alanında doktora yaptı. Türkiye’ye döndükten sonra Matbuat Umum Müdürlüğü (1933-37), Turizm Müdürlüğü (1938), Ankara Radyosu (1938-43), Ankara Elektrik Şirketi gibi çeşitli kurumlarda yönetici olarak çalıştı. Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yazılar yazdı. Şevket Süreyya Aydemir ve Yakup Kadri ile birlikte ünlü Kadro dergisi (1933-34) kurucuları arasında yer aldı.
Amerika’da 30 Nisan 1939 tarihinde açılan New York Dünya Sergisi’nde Türkiye bölümünün komiserliğini yaptı. 1943′te Hep Bu Topraktan dergisini yayımladı. 1945 yılında Yapı ve Kredi Bankası’nın Kültür ve Sanat Müşaviri oldu. Burada 25 yıl boyunca sayısız ulusal ve uluslararası yarışma, sergi, program düzenledi; Aile, Doğan Kardeş ve Sanat Dünyamız dergilerini çıkardı, Türkiye fotoğraf arşivini kurdu. 1970 yılında Akbank’ta Kültür Başuzmanı olarak çalışmaya başladı. 1974 yılında bu görevinden ayrılarak, yeniden Yapı ve Kredi Bankası’na geçti. 1977 yılında buradan emekli oldu.