Ünsüz Uyumu
Tarih: 18 Ekim 2011 | Bölüm: Ses Bilgisi | Yorumlar: Yorum yok.
Türkçe kelimelerde ötümlü ünsüzler /b/, /c/, /d/, /g/, /ğ/, /l/, /m/, /n/, /r/, /v/, /y/, /z/ ötümlü ünsüzlerle; ötümsüz ünsüzler /ç/, /f/, /h/, /k/, /p/, /s/, /ş/, /t/ ötümsüz ünsüzlerle yan yana gelebilir. Buna ünsüz uyumu denir. Ancak bu uyum, yalnızca ötümlü-ötümsüz karşılığı bulunan ünsüz çiftlerini (/b/-/p/; /c/-/ç/; /d/-/t/; /g/-/k/; /j/-/ş/; /s/-z/ ve /v/-/f/) kapsar ve özellikle kelime tabanına ek gelirken ortaya çıkar.
Örneğin {+CX} eki göz kelimesi üzerine gelirken ötümlü /z/ sesine uyarak ötümlü /c/ ile kullanılırken (göz-cü); aş kelimesine ise ötümsüz /ç/ ile eklenir (aş-çı). Türkçenin ünsüzle başlayan ve ünsüzü ötümlü-ötümsüz karşılıklara sahip biçimbirimleri genel olarak bu kurala uyar: sil-gi, at-kı, bil-gin, küskün, gel-di, uç-tu, ev-de, baş-ta, Almanca, Türkçe.
Kelime sonuna gelen eklerde olduğu gibi kelime içinde de bu uyum görülür: eski, başka vb. İç seste görülen bu uyum yabancı kökenli kelimelerde de kendini gösterir: tespit (<tesbi:t), içtima (<ictima:), cüppe (<cübbe).