Türkçede İkilemeler
Tarih: 9 Haziran 2014 | Bölüm: Söz Varlığı | Yorumlar: Yorum yok.
Türkçenin tarihi dönemlerinde ve yaşayan Türk lehçelerinin tamamında kullanılan ikilemeler, dilin etkileyiciliğini ve canlılığını arttıran söz varlığı ögeleridir. Türkçede sıkça kullanılan ikilemelerin, dünya dillerinde pek kullanılmayışı; yalnızca Korece ve Japoncada ciddi bir ikileme varlığının oluşu da dikkat çekicidir.
Uygur metinlerinde “buluñ bulçak” (köşe), “ton tonangu” (giyim, giysi), “ayıg yabız” (kötü) veya “telim öküş” (çok, fazla) örneklerindeki gibi birçok ikileme, anlatımı güçlendirmek için kullanılmıştır. Karahanlı döneminde “kü çav” (ün, şöhret), “ukuş bilig” (akıl, bilgi) veya “ulug kiçig” (büyük küçük) gibi zıt – eş anlamlı sözcüklerle kurulan ikilemeler sıkça kullanılmıştır. Eski Anadolu Türkçesinde Yunus Emre’nin şiirlerinde “sağlık safalık, yer gök, dağlar taşlar” gibi adlardan oluşmuş ikilemeler bulunurken, Dede Korkut’ta “yad kâfir, sağ esen, katar katar” gibi ikileme örnekleri sıklıkla geçmektedir.