Şehname Destanı / Dünya Destanları
Tarih: 8 Ekim 2011 | Bölüm: Destan | Yorumlar: 5 Yorum var.
Divan edebiyatın da derinden etkilemiş büyük bir İran’lı şairidir. Günümüze Şehname adlı yapıtı kalmıştır.
Asıl adı Ebu’l-Kasım Mansur olan Firdevsi’nin yaşamı hakkında yeterli kesin bilgi yoktur. Yaşamı çeşitli söylencelere karışmış, eski kaynaklarda bir masal havasında anlatılmıştır. Firdevsi Tus kentinde soylu bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Şehname’den, iyi bir öğrenim gördüğü, eski Farsça ile Arapça’yı ustalıkla kullanacak derecede öğrendiği anlaşılmaktadır. Daha gençlik yıllarında İran Tarihine büyük bir ilgi duydu. Halk arasında anlatılan efsane ve öyküleri de kapsayan büyük bir destan yazmak istiyordu. 974 yılında Şehname’yi yazmaya konuldu.
Şairin bundan sonraki yaşamı üzerine çeşitli öyküler anlatılmaktadır. Yaygın olan öyküye göre Firdevsi, Şehname’yi Gazneli Sultan Mahmud’a sunmak için Gazne’ye gider; ama saraya girmekte zorluk çeker. Sarayın çevresinde dolaşırken üç saray şairi ile karşılaşır. Onlara dileğini söyler. Şairler Firdevsi’yi sınamak için küçük bir deneme yaparlar. Denemenin amacı şudur: Dizeleri ” şen ” hecesiyle biten bir dörtlük söylemek. Buna göre her biri sırayla bir dize söyleyecektir. Farsça’da ” şen ” hecesiyle biten üçten fazla sözcük bulunmadığını düşünen saray şairleri, Firdevsi’nin uyak bulamayacağından emindirler. Saray şairleri sırayla üç dize söyledikten sonra sıra Firdevsi’ye gelir. Firdevsi, İran’ın eski kahramanlarından Poşen’in adını dördüncü dizeye uyak yaparak dörtlüğü tamamlar. Bu kahramanın kim olduğunu bilmeyen şairler Firdevsi’nin açıklamalarına hayran kalırlar ve Firdevsi’yi Sultan Mahmud’a tanıtırlar.
Dünya Destanları
Tarih: 8 Ekim 2011 | Bölüm: Destan | Yorumlar: 9 Yorum var.
Türk edebiyatında olduğu gibi, dünya edebiyatında da destanlar ilk edebî ürünlerden olmaları nedeniyle önem taşımaktadır. Destan türünün gelişimi, birçok batı edebiyatında ilk çağlara kadar uzanmaktadır. Destanlar sözlü kültüre, sözlü edebiyat dönemlerine ait oldukları için ne zaman, nerede ve öncelikle kimler tarafından çıkarıldıkları hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Bununla birlikte, dünyadaki birçok millete ait eski zaman destanları bulunmaktadır. Bu destanlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
Şinto (Japon Edebiyatı, Mahabbarata), Ramayana (Hint Edebiyatı), Şehname (İran Edebiyatı, Firdevsi), Gılgamış (Sümerler), Kalavela (Fin edebiyatı, Lönnrot), İlyada ve Odisseia (Eski Yunan edebiyatı, Homeros), Nibefungen (Alman Edebiyatı), Beovvulf (İngiliz Edebiyatı), İgor (Rus Edebiyatı), La Cid (İspanyol Edebiyatı), Chansen de Röland (Fransız Edebiyatı), Nibelungen (Alman Edebiyatı)…