Letrizm / Harfçilik
Tarih: 12 Temmuz 2014 | Bölüm: Edebi Akımlar | Yorumlar: Yorum yok.
İsidore Isou’nun öncülüğünde 2. Dünya savaşının sonrasında ortaya çıkmıştır. Şiirde en küçük birim olarak sözcükleri değil harfleri esas alır. Bu yolla yeni bir şiir ve müzik yaratmaya çalışan bir karşı akımdır. Harf olmayan ya da harf olmayacak hiçbir şey ruhsal olarak da var olamaz demişlerdir. Edebiyatın yanısıra, sinema ve müziği de etkilemiştir. Sesleri ve imgeleri aynı anda toplu olarak bir araya getirecek yeni anlatım yollarının araştırılmasını istemişlerdir. Francois, Dufrene, Maurice Lemaitre gibi temsilcileri vardır.
Harfçilik mânâsına gelen ve “lettre” (harf) kelimesinden türetilen letrizm (lettrisme), ikinci Dünya Savaşı’ndan sonra görülen ve öncülüğünü Romen asıllı isidore Isou’nun yaptığı bir şiir akımıdır. Dadaizm ile bazı hususlarda benzerlikleri bulunan ve önemli ölçüde de bu hareketten doğan letrizm, mevcut şiir/edebiyat anlayışlarını bütünüyle reddeden ve geleneği bütünüyle yıkmak isteyen bir anlayışın ürünüdür.
Söz konusu reddediş, şiirin sadece bilinen birtakım genel ifade biçimlerine, şekline, muhtevasına değil, dilin yüzyıllar içinde teşekkül etmiş geleneksel işleyişi ve onun anlam dünyası nadir. O kadar ki, kelimelerin yapısı ve mânâsı da reddedilerek en gelişmiş ifade ve anlaşma vasıtası olan dil, saf harf ve sese indirgenir. Zira letrislere göre yüzyıllardan beri çıkarlarımıza alet ettiğimiz günümüz dilinin saflığı yok edilmiştir. Onu başlangıcındaki saflığına döndürmeli ve bu konuda hürriyetine kavuşturulmalıyız. Bu da dilin, en küçük birim durumundaki harflere ve onların karşılıkları olan seslere indirgenmesiyle mümkün olur. Üstelik böylece evrensel bir dil ortaya konmuş olacaktır.
Akımın öncüsü isodore İsou, bu konuda şunları söyler: “Harf ötesinde hiçbir şey yoktur. Aklımızda harf olmayan ya da harf olamayacak hiçbir şey yoktur. Yüzyıllardan beri, damar sertliğine uğramış 24 harf içinde çürüyüp giden alfabeye 19 yeni harf katmış olmakla öğünebiliriz.”