Edilgen Fiiller / Çatı Nedir?
Tarih: 7 Eylül 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 17 Yorum var.
Edilgen çatılı fiiller nedir, edilgen çatı örnekleri ve soru çözümüyle konu anlatımını bu sayfada bulabilirsiniz. Fiilde çatı konusunun öznesine göre alt başlıklarından biri olan edilgen fiiller, yüklemde belirtilen işi gerçekleştiren öznenin belli olmadığı, işin kim tarafından yapıldığının tahmin edilemediği cümlelerin çatı özelliğini ifade etmektedir. Yani edilgen cümlelerde gerçek veya gizli özne yoktur ve yüklemde gösterilen işi yapan kişi veya varlık belirsizdir.
Örneğin “Bahçedeki araçlar birer birer yıkandı.” cümlesinde, yükleme “Arabaları kim yıkadı?” sorusunu sorduğumuzda; arabaların kim veya kimler tarafından yıkandığı belli değildir. Kuşkusuz arabayı yıkayan birileri vardır; fakat bunlar hakkında en ufak bir tahminimiz olamayacağına göre, bu işi yapan özne cümlede yok kabul edilmektedir. İşte bu tür fiillere “edilgen çatılı fiil” denmektedir. Eğer cümle “Bahçedeki araçlar görevli tarafından yıkandı.” şeklinde olsaydı, arabayı yıkayan kişi (özne) belli olduğundan, yüklem etken çatılı kabul edilecekti.
Edilgen çatılı cümleler, özne ile yüklemin ilişkisine göre belirlenir. Bir cümlenin edilgen çatılı olup olmadığını anlamak için öncelikle yüklemi belirlenir ve yükleme “İşi yapan kim?” şeklinde bir soru sorulur. Eğer cevabını alamıyorsak, işte o cümleye edilgen çatılı diyebiliriz. Yani edilgen çatılı fiillerin gerçek veya gizli öznesi yoktur.
Etken Fiiller / Çatı Nedir?
Tarih: 6 Eylül 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 1 Yorum var.
Etken çatılı fiiller nedir, etken çatı örnekleri ve soru çözümüyle konu anlatımını bu sayfada bulabilirsiniz. Fiilde çatı konusunun öznesine göre alt başlıklarından biri olan etken fiiller, yüklemde belirtilen işi gerçekleştiren öznenin apaçık ortada olduğu cümlelerin çatı özelliğini ifade etmektedir. Yani etken cümlelerde gerçek özne vardır ve bu özne doğrudan yüklemde gösterilen işi yapan kişidir.
Örneğin “Ece tatil için kıyafetler aldı.” cümlesinde, kıyafet alma işini yapan kişi apaçık bellidir. Cümlenin gerçek öznesi (Ece) bulunduğu için bu cümle etken çatılı bir cümledir. Eğer cümlede “Tatil için kıyafetler alındı.” şeklinde olsaydı. Biz “Kim kıyafetler aldı?” şeklinde bir soru sorduğumuzda cevap alamayacaktık. Fakat asıl cümlemize böyle bir soru sorduğumuz zaman cevabı çok net alabiliyoruz. İşte böyle cümlelere etken çatılı cümle denilmektedir.
Etken çatılı cümleler, özne ile yüklemin ilişkisine göre belirlenir. Bir cümlenin etken çatılı olup olmadığını anlamak için öncelikle yüklemi belirlenir ve yükleme “İşi yapan kim?” şeklinde bir soru sorulur. Eğer cevabını alabiliyorsak işte o cümleye etken çatılı diyebiliriz.