Ek Fiil Nedir? / Konu Anlatımı
Tarih: 4 Ağustos 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 32 Yorum var.
7. sınıf Türkçe dersinde ek fiil nedir, ek fiilin çeşitleri, kullanımı, görevleri, örnekleri ve ek fiil çekimi ile ilgili konular bulunmaktadır. Konu anlatımı şeklinde hazırladığımız bu yazı ile ek fiilin ne olduğunu, nerelerde kullanıldığını, hangi görevler üstlendiğini, kaç çeşit olduğunu örnek cümlelerle göstermeye çalışacağız. Bu konu, isim ve fiil çekimi konularının bir dalıdır ve Türkçenin dil bilgisi konularından biridir. Dil bilgisi konularını anlamak birçok öğrenci için zor olsa da, bu yazıyı baştan sona okuyunca ek fiilin ne kadar basit bir tanımı ve işlevi olduğunu görebileceksiniz.
Öncelikle şunu hatırlamamız gerekir ki, cümlenin temel öğesi yüklemdir. Yüklemsiz cümle olamaz. Ve yüklemler, bildiğiniz üzere “isim” veya” fiil” köklerinden meydana gelirler. Bir isim veya fiil kökünün, yüklem olabilmesi için çekimlenmesi gerekmektedir. Çekimlenmek isimler için ayrı, fiiller için ayrıdır. Fiil çekiminde, “fiil kökü + kip + şahıs” formülü uygulanmaktadır. Örneğin “git-” fiili tek başına bir yargı ifade etmez; çünkü çekimlenmemiştir. Bu fiil köküne “-ti” görülen geçmiş zaman kip ekini ve “-m” birinci tekil şahıs ekini getirdiğimizde; “git-ti-m” şeklinde bir çekimli fiil meydana gelir. İşte bu işe fiil çekimi denilmektedir.
Fiiler kip ve şahıs eki alarak çekimlenirken, isimler “ek fiil” alarak çekimlenmektedir. Bilmemiz gereken ilk altın kural şudur: Ek fiilleri, yalnızca isim kökleri alabilir. Bir fiilin, ek fiile ihtiyacı yoktur; çünkü o tek başına bir iş, oluş veya hareket ifade eder ve “kip + şahıs” ekleriyle fiil çekimine girebilir. Fakat isimler kip ve şahıs ekleri alamazlar, sadece ek fiil eklerini alarak isim çekimine girebilirler. Örneğin “akıl” ismi bir cümlenin yüklemi olarak kullanılacaksa, ona bir ek fiil getirmemiz gerekmektedir. “En büyük sermayemiz akıldır.” cümlesinde görüldüğü üzere, “akıl” kelimesi “+dır” ek fiilini alarak isim çekimine girmiş ve yüklem olarak kullanılmıştır. İşte isimlerin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere, ek fiil denilmektedir.
Dil Bilgisi (Biçim Bilgisi)
Tarih: 16 Eylül 2011 | Bölüm: Dilbilim | Yorumlar: 4 Yorum var.
Kelimelerin anlamlan ve biçimleri arasında sistemli bir düzenlilik göze çarpar. Dilbilimin önemli bir kolu olan biçim bilgisi kelimelerin bu düzenli biçimlerini ve kelimelerin iç yapılannı inceler. Diğer bir ifade ile biçim bilgisi kelimelerin iç yapılarıyla, sözlükbirimlerin (lexem) biçimleriyle ve kelime yapımıyla ilgilenir.
Dili oluşturan katmanlar birbiriyle ilişkili hiyerarşik dilbilimsel seviyelerden meydana gelir. En altta seslerle ilgilenen ses bilgisi (fonoloji) yer alır. Ses bilgisi seviyesinden sonra kelime yapısıyla ilgilenen biçim bilgisi gelir. Biçim bilgisinin üzerinde cümleyle ilgilenen söz dizimi ve en üst seviyede ise kelimelerin anlamlarıyla ilgilenen anlambilim vardır.
Dil bilgisi konulan özellikle Türkçe gibi ekli dillerde birbirleriyle bağlantılıdır. Genel anlamda biçim bilgisi, biçimbirimlerin kelimelere geliş kurallarını, söz dizimi ise kelimelerin birbirleriyle olan ilişkilerini inceler. Ses bilgisi de kelimelerin söyleniş kurallarıyla ilgilenir. Dil bilgisinin bu çalışma alanlarını birbirinden ayırmak neredeyse mümkün değildir. Örneğin çocuk kelimesine +DA biçimbirimini eklediğimizde biçim bilimi ile ses bilgisinin etkileşimini görürüz. Çocuk sözcüğüne eklenen +DA ekindeki ötümlü veya ötümsüz ünsüzün seçimi sözcüğün sonundaki ünsüzün niteliği ile ilgilidir. Diğer taraftan fiile eklenen küçük bir ek cümlenin unsurlarında büyük değişiklikler meydana getirebilir. Çocuk güldü gibi bir cümleye ettirgenlik eki getirdiğimizde Ali çocuğu güldürdü gibi bir cümle elde ederiz. Böyle bir durum, biçim bilgisi ile söz diziminin etkileşimini açıkça gösterir.