Amaç – Sonuç Cümleleri
Tarih: 22 Haziran 2014 | Bölüm: Cümlede Anlam, Dil-Anlatım | Yorumlar: 82 Yorum var.
Amaç – sonuç cümleleri, kişinin bir işi gerçekleştirmeye yöneldiğini belirtmekte ve bu hedefe ulaşmak için bir şeyler gerçekleştirmesini ifade etmektedir. Şöyle ki, bir insanın yerine getirmek istediği düşünce “amacı” ifade eder. Bu amaç “arkadaşı ziyaret etmek, sınıfı geçmek, araba satın almak, bilgi edinmek, dikkat çekmek” gibi her türden düşünceyi karşılayabilmektedir. Böyle hedefleri gerçekleştirmek için yapılan tüm çabalar; iş, oluş ve hareket ise “sonuç” ile ifade edilir. Bu örneklerin sonuçları “köye gitmek, çok çalışmak, para biriktirmek, dilekçe yazmak, sesli konuşmak” gibi şeyler olabilir.
Cümlede belirtilen amaç ifadesi, mutlaka istendik yönde iş ve hareketleri kapsamaktadır. Mesela “Hızlı koştuğum için, ayağımı burktum.” cümlesinde kişinin amacı ayağını burkması olarak kesinlikle kabul edilemez. Çünkü ayak burkulması, kimsenin istemeyeceği bir sonuçtur. Ayağı burkulan kişi bunu kasıtlı olarak, isteyerek yapmadığına göre, “hızlı koşma” işi bir amaç ifade edemez; bu ancak “neden-sonuç” cümlesi olarak kabul edilebilir. İşte amaç cümleleri, mutlaka kişinin istediği yönde bir şeyi ifade etmelidir. Örneğin “Kafamı dinlemek üzere tatile çıkıyorum.” cümlesinde, kişini tatile çıkması bir sonuçtur. Bu sonuç, istendik bir amacı gerçekleştirmeye yöneliktir. Yani kişi kafasını dinlemeyi amaçlıyor ve sonuç olarak tatile çıkıyor. Bu nedenle cümle bir amaç-sonuç cümlesidir.
Amaç – sonuç cümleleri, aklımızda “her zaman olumlu olmalı” gibi bir düşünce oluşturabilir; fakat bu kesinlikle yanlıştır. Yani her amaç, iyi niyetle gerçekleşecek diye bir kural yoktur. Mesela “Adamı öldürmek için silahını çıkardı.” ifadesi bir amaç – sonuç cümlesidir. Çünkü adamı öldürmek, o kişinin istediği / amaçladığı bir davranıştır. Bunun sonucu olarak silahını çıkarmıştır. Bu şekilde düşünmeli ve her amaç – sonuç ifadesinin olumlu olmasını beklememeliyiz.