Ek Fiil Nedir? / Konu Anlatımı
7. sınıf Türkçe dersinde ek fiil nedir, ek fiilin çeşitleri, kullanımı, görevleri, örnekleri ve ek fiil çekimi ile ilgili konular bulunmaktadır. Konu anlatımı şeklinde hazırladığımız bu yazı ile ek fiilin ne olduğunu, nerelerde kullanıldığını, hangi görevler üstlendiğini, kaç çeşit olduğunu örnek cümlelerle göstermeye çalışacağız. Bu konu, isim ve fiil çekimi konularının bir dalıdır ve Türkçenin dil bilgisi konularından biridir. Dil bilgisi konularını anlamak birçok öğrenci için zor olsa da, bu yazıyı baştan sona okuyunca ek fiilin ne kadar basit bir tanımı ve işlevi olduğunu görebileceksiniz.
Öncelikle şunu hatırlamamız gerekir ki, cümlenin temel öğesi yüklemdir. Yüklemsiz cümle olamaz. Ve yüklemler, bildiğiniz üzere “isim” veya” fiil” köklerinden meydana gelirler. Bir isim veya fiil kökünün, yüklem olabilmesi için çekimlenmesi gerekmektedir. Çekimlenmek isimler için ayrı, fiiller için ayrıdır. Fiil çekiminde, “fiil kökü + kip + şahıs” formülü uygulanmaktadır. Örneğin “git-” fiili tek başına bir yargı ifade etmez; çünkü çekimlenmemiştir. Bu fiil köküne “-ti” görülen geçmiş zaman kip ekini ve “-m” birinci tekil şahıs ekini getirdiğimizde; “git-ti-m” şeklinde bir çekimli fiil meydana gelir. İşte bu işe fiil çekimi denilmektedir.
Fiiler kip ve şahıs eki alarak çekimlenirken, isimler “ek fiil” alarak çekimlenmektedir. Bilmemiz gereken ilk altın kural şudur: Ek fiilleri, yalnızca isim kökleri alabilir. Bir fiilin, ek fiile ihtiyacı yoktur; çünkü o tek başına bir iş, oluş veya hareket ifade eder ve “kip + şahıs” ekleriyle fiil çekimine girebilir. Fakat isimler kip ve şahıs ekleri alamazlar, sadece ek fiil eklerini alarak isim çekimine girebilirler. Örneğin “akıl” ismi bir cümlenin yüklemi olarak kullanılacaksa, ona bir ek fiil getirmemiz gerekmektedir. “En büyük sermayemiz akıldır.” cümlesinde görüldüğü üzere, “akıl” kelimesi “+dır” ek fiilini alarak isim çekimine girmiş ve yüklem olarak kullanılmıştır. İşte isimlerin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere, ek fiil denilmektedir.
Ek fiillerin belli başlı görevleri şunlardır:
1) İsimlerin yüklem olarak kullanılmasını sağlamak
2) İsimlerin çekimlenmesini sağlamak
3) Basit zamanlı fiilleri, birleşik zamanlı fiiller yapar.
Ek fiilin dört çeşidi bulunmaktadır:
1) Görülen Geçmiş Zaman (Hikâye): Ek fiilin bu zamanı, “+idi” ekiyle yapılır.
2) Duyulan Geçmiş Zaman (Rivayet): Ek fiilin bu zamanı, “+imiş” ekiyle yapılır.
3) Geniş Zaman: Ek fiilin bu zamanı, “+dır/dir/tır/tir/tur/tür” ekleriyle yapılır.
4) Şart Kipi: Ek fiilin bu kipi, “+sa/+se” ekleriyle yapılır.
Birkaç örnekle ek fiilin kullanımını, görevlerini göstermeye çalışalım:
– “Geldiğimde misafirler evdeydi.” (ek fiilin hikâyesi)
– “Kız kardeşin ne kadar şanslıymış.” (ek fiilin rivayeti)
– “Bu evde her zaman gürültü vardır.” (ek fiilin geniş zamanı)
– “Gözlerin bozuksa mülakatta elenirsin.” (ek fiilin şartı)
– “Sınıfımıza gelen yeni arkadaş çok güzeldi.” (ek fiilin hikâyesi)
– “Bence en önemli ders tarihtir.” (ek fiilin geniş zamanı)
– “Oturduğumuz yerin altı boşluktu.” (ek fiilin hikâyesi)
Yukarıdaki cümlelere baktığımızda, yüklem olarak kullanılan altı çizili kelimelerin tamamı “ev, şanslı, güzel, tarih” gibi isim köklerinden oluşmaktadır. Bir ismi yüklem olarak kullanmanın tek şartı, ona ek fiil getirmektir. Bu cümlelerde de “güzel+di” şeklinde ek fiiller eklenerek, cümlenin yüklemi olarak kullanılmıştır.
UYARI: Bir isim kökü, eğer isimden fiil yapan bir yapım eki almışsa, o kök artık isim olma özelliğini kaybederek fiil olmuştur. Bunun için kökü isim olsa da, fiil gövdesi şeklinde bulunan kelimeler ek fiil alamazlar. Örneğin, “baş” sözcüğü bir isimdir. Bu kelimeyi biz “Akıl yaşta değil, baştadır.” şeklinde “+dır” geniş zamanlı ek fiilini kullanarak isim çekimi yapabiliriz. Fakat “baş+la-” şeklinde bir yapım eki aldığı zaman, artık o bir fiil olarak kabul edilir ve o fiil çekimine girer. “Arkadaşımla ders çalışmaya başladık.” cümlesindeki yüklem, “başla-dı-k” (fiil kökü + görülen geçmiş zaman eki + 1. çoğul şahıs eki) çekimli fiilidir.
Ek fiilin olumsuzu, “değil” edatıyla yapılmaktadır. Örneğin “Bu gözlük güzeldir.” cümlesinde “güzel” ismine gelen “+dir” geniş zamanlı ek fiil, bu kelimeyi olumlu anlamlı yüklem yapmıştır. Olumsuz çekim ise, “Bu gözlük hiç güzel değil.” cümlesindeki isim çekimindeki “değil” edatıyla sağlanmıştır.
Ek fiilin soru çekimi ise, fiil çekimlerindeki gibi “mi” edatıyla sağlanır. “Bu gözlük sence güzel mi?” veya “Burada hiç tarih kitabı var mı?” cümlelerinde görüldüğü üzere, standart soru kalıbı ile yapılır. Olumsuz cümlelerin çekimi, “değil mi?” kalıbıyla yapılır.
Orkun KUTLU
Ek fiille ilgili daha ayrıntılı bilgi almak isterseniz, “Ek-Fiil” sayfamıza bakabilirsiniz.
|» “Dil – Anlatım Konuları“ sayfasına dön! «|
BENZER KONULAR
Bu Yazıya 32 Kişi Yorum Yazmış!
Yorum Yaz! | Görüş Bildir!
- Yazının Bağlantısı: Ek Fiil Nedir? / Konu Anlatımı
- Yazının Bölümü: Dil-Anlatım
- Diğer kaynaklarda arayın:
- Etiketler: Cümlenin Öğeleri, Dil - Anlatım Konuları, Dil Bilgisi Konuları, Ek Fiil, Ek Fiil 7. Sınıf, Ek Fiil Çeşitleri, Ek Fiil Ekleri, Ek Fiil Ekleri Kullanımı, Ek Fiil Görevleri, Ek Fiil Görevleri Nelerdir, Ek Fiil İşlevleri, Ek Fiil Konu Anlatımı, Ek Fiil Nedir, Ek Fiil Nedir Konu Anlatımı, Ek Fiil Nelerdir, Ek Fiil Nerelerde Kullanılır, Ek Fiil Örnekleri, Ek Fiil Türkçe, Ek Fiil Türleri, Ek Fiil Türleri Nelerdir, Ek Fiilin Görevleri, Ek Fiilin Hikayesi, Ek Fiilin Kullanımı, Ek Fiilin Rivayeti, Ek Fiilin Şartı, Ekeylem, Ekeylem Nedir, Ekfiil, İsim Çekimi, İsimlerin Yüklem Olması, Kip Ekleri, Şahıs Ekleri, Türkçe, Türkçe Konu Anlatımı
- Rastgele 10 Yazı:
- Şiir ve Gelenek
- Dönüşlü Fiiller / Çatı Nedir?
- Yazı Devrimi
- Pişmanlık Bildiren Cümleler
- Üç Nokta (…) / Noktalama İşaretleri
- Galileo Galilei Hayatı ve Buluşları
- Yüklem Nasıl Bulunur?
- Atatürk’ün 7. Ordu Komutanlığı
- Söyleşi (Sohbet) Türünün Özellikleri
Tarihi Gelişimi ve Temsilcileri - On İki Hayvanlı Türk Takviminin Kökeni
Mükemmel olmuş ellerinize sağlık ama fiil ve isim ayrılmış halde olsa daha iyi olurdu.
Guzel olmuş konu çok anlaşılır işlenmiş.
Mükemmel olmuş ellerinize sağlık.
Rivayet falan da yok muydu?
Kelime fiil ise ek fiil demiyoruz mesela defterse kelimesini çekimlerken ek fiilin deriz çünkü defter bir isim ancak koşuyorken dersek bu fiil olur kullandığımız sözcük fiil oldugu için. Diğer kaynaklarda böyle belirtmiş. Doğrusu hangisi bir bilgisi olan söylerse sevinirim yarın sözlü var lütfen.
Alıntı yaptığınız kaynakta da söylendiği üzere isim kök veya gövdeleri ek fiil alabilir. Ayrıca fiiller de birleşik zamanlı çekimlendiği zaman ek fiil alabilir. Örneklere daha dikkatli bakarsanız anlayabilirsiniz. Ek fiilin asıl kullanılma amacı, isimleri cümlelerde yüklem olarak kullanmaktır.
O kadar anlaşılır bir anlatımıniz varki eklerini falan hemen aklımda tutabildim. Dahası BU ekfiilin ne işe yaradıgini anlamış oldum . Elleriniz dert görmesin.
Fena değil ama keşke test\soru veya daha çok örnek olsa daha iyi olabilirdi bence. İnşallah iyi not almamı sağlar.
İyiydi sadece bunu söylemek istedim, ellerinize sağlık.
Bence mükemmel işimede çok yaradı yapanın ellerine sağlık.